BANKACILIĞIN TARİHÇESİ

1609--- İlk modern banka olan Amsterdam Bankası kuruldu.

1847--- İstanbul Bankası kuruldu.

1863--- Zirai kredi sandığı olan “Memleket Sandıkları” kuruldu.

1888--- Memleket Sandıkları, Ziraat Bankası olarak resmileştirildi.

1907--- ABD Merkez Bankası kuruldu. (Modern banka sisteminin iskeletidir.)

Türkiye’ de Bankacılık

• 1923-1944: Devletin öncülüğünde ve desteğinde İş Bankası, Emlak Bankası, TCMB, Halkbank, Akbank gibi bankalar kurulmuştur.
• 1944-1961: Özel bankaların atılıma geçtiği yıllardır.  Vakıfbank, Pamukbank, YKB...
• 1961-1980: Planlı dönemdir. Bu dönemde Devlet Yatırım Bankası, Sınai Yatırım ve Kredi Bankası kurulmuştur.
• 1980-1990: Ekonomide yapısal değişimin yaşandığı yıllardır.Serbest faiz politikası, yabancı bankaların piyasaya girişi, yurtdışında şubeler açılması, yeni bankların kurulması... bu döneme rastlar.
• 1990-2000: Bireysel bankacılığın geliştiği yıllardır. Tüketici kredileri, kredi kartları, ATM’ ler , telefon ve internet bankacılığı... Bu dönemde bankalar ağırlıklı olarak kamu finansmanına yönelmiş, açık pozisyonla yüksek karlar elde etmişlerdir.
• 2000: Ekonomik krizle birlikte mali yapısı güçlü olmayan çok sayıda banka TMSF’ na devrolmuştur. Bu dönemde bankacılık sistemi yeniden yapılandırılmış, Ziraat Bankası ve Halkbank özerkleştirilmiştir.

FİNANSAL SİSTEM

Finansal Aracılar

-         Bankalar ve Özel Finans Kurumları

-         Borsalar ve Aracı Kurumlar

-         Yatırım Fonları, Yatırım Ortaklıkları,

-         Yatırım Danışmanlığı, Portföy Yönetim Şirketleri

-         Factoring ve Forfaiting Şirketleri

-         Sosyal Güvenlik, Bireysel Emeklilik ve Sigorta Şirketleri

-         Yetkili Müesseseler (Döviz Büroları)

-         Finansal Kiralama Şirketleri

-         Tüketici Finansman Şirketleri

Özel Finans Kurumları: Kişisel tercihler doğrultusunda bankalara yatırılmayıp döviz altın, bina vb yöntemlerle değerlendirilen tasarrufların üretim sürecine sokulması amacıyla kurulan,“kar/zarar” ilkesiyle çalışan kurumlardır. Her türlü banka hizmetini yapabilirler.

-         Mudaraba (iş ortaklığı): Bir tarafın emek, bilgi..vs, diğer tarafın ise sadece sermaye koyarak yürüttüğü faaliyetlerdir.

-         Murabaha (üretim desteği): Bu yolla müşteri, bir makine veya teçhizat alımıyla ilgili olarak kurumla bir sözleşme yapar ve borcunu belirlenen takvime göre öder. 

Yatırım Ortaklıkları: Küçük tasarruf sahiplerinin birikimlerinin bir havuzda toplanarak uzman kişiler tarafından yürütülmesi ve elde edilen kazancın ortaklara payları  oranında dağıtılması esasına dayanır. Üç türü vardır:

-         MK Yatırım Ortaklıkları: SP araçları, altın ve diğer kıymetli madenlere ilişkin portföyü yönetir.

-         Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıkları: Finansal gücü olmayan , dinamik ve yaratıcı girişimcileri destekler.

-         Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları

Portföy Yönetim Şirketleri: Risk-getiri tercihlerine göre müşterilerinin portföylerini vekil sıfatıyla yönetirler. (sözleşme esasına dayanır).

Finansal Araçlar: Nakit, mevduat, HB,DT,HS, repo, yatırım fonu, GOS, VDMK, Finansman Bonosu, sigorta, tahvil, kredi…

Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar: MB, Hazine Müsteşarlığı, SPK, BDDK, TMSF (BDDK tarafından temsil edilir) , TBB ayrıca IMKB, Takasbank, Derecelendirme Şirketleri ve Bağımsız Denetim Kuruluşları.

BANKALARIN FONKSİYONLARI ve EKONOMİYE ETKİLERİ

Fon Aktarma Fonksiyonu

Bankaların en temel fonksiyonu, finansal sistem içinde tasarruf edilen fonları toplayıp, fon ihtiyacı duyanlara aktarmasıdır. Bunun karşılığında bankalar faiz geliri elde ederler. Sistem bankalara duyulan güven üzerine kuruludur.

Hizmet Fonksiyonu

Bankalar havale, çek, dış ticaret işlemlerinde aracılık, türev ürünlerle müşterilerin finansal risklerini yok etmek , fatura, vergi ve üniversite harçlarının tahsilatı gibi hizmetler sunarlar ve bunların karşılığında da belirli bir miktarda veya oranda ücret ve komisyon talep ederler. Ayrıca son yıllarda bankalar, elektronik bankacılık, büyük marketlerde finansal hizmetler, otomobil ve inşaat firmaları ile ortak kampanyalar düzenleyerek müşterilerine hizmet etmektedirler.

Kaydi Para Yaratma Fonksiyonu

Örneğin kanuni karşılık oranı 0,20 iken bankaya yatırılan 700 TL’ lik bir mevduat:

1/0,2 x 700 = 3500 TL kaydi para yaratacaktır.

Para ve Sermaye Piyasasında Bankalar

Bankalar, MB para politikalarının ekonomiye doğrudan yansıtılmasında önemli bir rol üstlenirler. MB reeskont, APİ, karşılık oranları gibi para politikası araçlarıyla bankaların kredi mevduat hacim ve fiyatlarını doğrudan etkiler. Ayrıca Sermaye Piyasasında etkin çalışan bir bankacılık sistemi, ekonomiye uzun vadeli ve düşük maliyetli kaynak aktarılmasına aracılık ederek, üretim ve ekonomik büyümede önemli bir rol üstlenirler.

BANKA  TÜRLERİ

Ticaret Bankaları

Genellikle bir yıla kadar olan kısa vadeli işlemlerle mevduat toplayarak, ticaret ve üretimi finanse eden bankalardır. Fon aktarımının yanı sıra birçok bankacılık ürünü ile de hizmet sunarlar.

Yatırım Bankaları

Mevduat toplama yetkisi olmayan, geniş bir şube ağının olmaması nedeniyle bankacılık hizmet ürünlerinin tamamını sunamayan ve ticaret bankalarına nispetle ticari faaliyetleri sınırlı olan bankalardır. Yatırım bankaları tahvil ihraç ederek  ve diğer bankalardan aldıkları kredilerle elde ettikleri kaynakları portföylerinin finansmanı, finansal kiralama işlemlerinin finansmanı, orta ve uzun vadeli yatırımların kredi yoluyla finansmanında kullanırlar. Nurol Yatırım Bankası AŞ, GSD Yatırım Bankası AŞ...vb. yatırım bankaları aynı zamanda halka arza aracılık, teminat mektubu, yatırım danışmanlığı, dış ticaret işlemleri gibi hizmetler de sunarlar.

Kalkınma Bankaları

Mevduat toplama yetkileri yoktur. Kaynakları tahvil, hükümet yardımı ve uluslar arası kredilerdir. Kalkınma bankaları hükümet tarafından yapılan kalkınma planları çerçevesinde, kalkınmada öncelikli yöre ve sektörlere yönelik finansman sağlamak amacıyla kurulmuşlardır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası AŞ, Türkiye Kalkınma Bankası AŞ...

Özel Amaçlarla Kurulmuş Bankalar

Özel bir yasa ile kurulan ve kuruluşuna esas olan amaca yönelik olarak faaliyet gösteren bankalardır. Ziraat Bankası, Emlak Bankası, Türkeximbank...gibi.

 Kıyı Bankaları

Kıyı bankaları, denetimin ve vergilendirmenin asgari düzeyde olduğu yerlerde konvertibl paralar üzerinde işlem yaparak, çok uluslu şirketlere ve uluslar arası girişimlere hizmet verirler. Euro-kredi sendikasyonları, yabancı tahvil ihraçları, faiz ve para swapı, fon yönetimi, leasing, factoring, forfaiting, altın ve döviz işlemleri gibi faaliyetlerde bulunurlar. Genellikle Panama, Lüksemburg, Malta gibi serbest bölgelerde faaliyetlerde bulunurlar.

Uluslararası Bankalar

Uluslararası finans merkezlerinde faaliyet gösteren, dünya üzerinde yaygın bir şube ağı olan, işlem hacmi itibariyle yerli veya yabancı müşterilere toptancı veya perakendeci bankacılık hizmetleri sunabilen bankalardır. Uluslar arası bankacılı ağı muhabir bankacılık, yurtdışı şubeleri veya konsorsiyum banka oluşturmak suretiyle kurulabilir. Citibank, HSBC...

Merkez Bankası

Tüm Merkez Bankalarının ortak işlevleri fiyat istikrarının sağlanması, para piyasasının düzenlenmesi, ülkedeki kredi hacminin ve dağılımının ayarlanması, altın ve döviz rezervlerinin yönetilmesi, dış ödemelerin düzenlenmesi ve devletin veznedarlığının yapılmasıdır.

BANKACILIKTA ORGANİZASYON ve PAZARLAMA

Yönetim Kurulu

Banka hissedarları veya profesyonel yöneticiler tarafından temsil edilir. Görevleri:

-         Bankanın vizyonu ve temel hedeflerin belirlenmesi,

-         Kredi komitesi faaliyetlerinin denetlenmesi,

-         Bankanın karlı ve güvenilir bir şekilde yönetilmesinin sağlanması,

-         Banka politikalarını uygulayacak ve bankanın her alandaki faaliyetlerini yönetecek üst kademe yöneticilerin seçimi ve denetimi.

Genel Müdürlük

Bir bankanın temel hedef ve stratejilerinin belirlendiği en önemli icra organıdır. Genel Müdürlük Birimleri şöyle sıralanabilir:

-         Hazine ve Fon Yönetimi           -   Krediler

-         Pazarlama, Reklam                            -   Teftiş Kurulu

-         İK, Eğitim                                -   Hukuk Müşavirliği

-         Operasyon ve Mevzuat            -   Muhabir İlişkiler

-         İdari İşler, Halkla İlişkiler          -   Teknoloji

Bölge Müdürlükleri

Genel Müdürlük ile şubeler arasında köprü görevi görür. Etkinliğin sağlanması amacıyla merkezi yönetimin yetkileri bölge müdürlüklerine kaydırılır. İşlevleri:

-         Kendisine bağlı şubelerin hedeflerinin belirlenmesi

-         Pazarlama faaliyetlerinin planlanması ve müşteri ziyaretleri

-         Kredi tesisi ve takibi

-         Fiyatlama yapılması; yerel pazarlama stratejilerinin oluşturulması

-         İnsan kaynaklarının yönetilmesi

-          Bölge ekonomik özelliklerinin tespit edilmesi

Şubeler

Bankaların müşterileri ile temas ettikleri en önemli nokta şubelerdir. Son yıllarda hizmet verilen müşterinin niteliği ve yapılan işlemlerin özelliğine göre şube organizasyonları oluşturulmaya başlanmıştır. Bireysel, Ticari, Kurumsal Şubeler, Özel İşlem Birimleri, Yatırım ve Özel Bankacılık Şubeleri, Serbest Bölge Şubeleri...

Bankacılıkta Pazarlama

1980’ li yıllara kadar ağırlıklı olarak mevduat toplayan bankalar, bu tarihten sonra dış ticaret işlemlerinin finansmanı, aracılık hizmetleri, kredi işlemleri, bireysel bankacılık hizmetleri ve MK işlemleri gibi pek çok alanda hizmetlerini yaygınlaştırdılar.

1990’ lı yıllar bireyin öne çıktığı ve bireysel bankacılığın atak yaptığı yıllar olurken, 2000’ li yıllarda bankalar bireyler ve ticari/kurumsal firmaların yanı sıra küçük ve orta ölçekli firmaların da önemlerini fark etmişlerdir.

Günümüzde tüm bankaların pazarlama stratejilerinin odak noktasını müşteri oluşturmaktadır. Standart ürünler yerine, farklı müşterilere farklı ürün ve hizmetler geliştirmek, şube organizasyonlarını müşteriye yönelik yeniden kurgulamak, şube görünüşünü yenileştirmek ve müşteri-banka ilişkisini geliştirmek önem kazanmıştır.

Müşteri Odaklı Bankacılık

Müşteri odaklı stratejilerinin temelini, müşteriyi iyi tanımak ve farklı özelliklere sahip müşterilere gereksinimlerine uygun hizmeti uygun fiyat ve şekilde sunmak oluşturur. Bunun için pazarlama strateji doğrultusunda hedef müşteri kitlesi belirlenmelidir. Bankaları müşteri odaklı olmaya iten nedenler şöyle sıralanabilir:

-         Uzun vadeli ilişki kurarak müşteri bağlılığını arttırmak,

-         Müşteri işlemlerinden alınan payı arttırmak,

-         Müşteriye farklı ürünler satarak (çapraz satış) , müşteri bazında karlılığı arttırmak

Bireysel Bankacılık

Geniş bir müşteri kitlesine hitap edildiğinden, bireysel bankacılıkta işlemlerin standartlaştırılması, kolay ve hızlı ulaşılabilir olması, maliyetlerinin düşürülmesi önem kazanmaktadır. Buna karşılık bireysel bankacılığın,

-         Riskin tabana yayılması,

-         Yüksek işlem adedi ve

-         Karlılığın arttırılması gibi avantajları vardır.

Yüksek gelir grubundan müşterilere kişiye özel hizmet ve finansal danışmanlık sunulurken, daha düşük gelir gruplarına standart ve ucuz ürünler paket olarak sunulur.

Ticari/Kurumsal Bankacılık

Çok sayıda ve farklı finansal ürünler kullanılır. En temel ürün kredilerdir. Müşterisinin finansal ihtiyacını belirleyen bir banka, müşteriye bir kredi ve finansal hizmet paketi sunar.

Ürünlerin fiyatlaması, firma riski ve bankaya getirisi göz önüne alınarak, genelde Müşteri bazında yapılır.

Bankalar, özellikle kredi verirken firma ve sektörleri analiz edecek ve kredi kararını oluşturacak uzman personel çalıştırırlar. Kredi kararını veren ve firma ile ilişkileri yürüten pazarlama kadroları çoğu zaman ayrıdır.

Bankacılıkta Müşteri İlişkisi

Mevcut müşteriler için müşteri verimliliğini sağlayacak bir fiyatlama yapılmalı, düzenli ziyaretlerle ihtiyaçları belirlenerek kaliteli hizmet verilmelidir.

Potansiyel müşterileri kazanmak için mevcut müşterilerden referans alınmalı, bankada hesabı olmayan ancak yüksek tutarda havale, çek tahsil.. vb işlemler yapan firmaların belirlenmesi, oda ve meslek grupları ile irtibata geçilmesi, firmalara maaş ödeyerek çalışanlarını müşteri yapmak gibi toplu müşteri kazanım yollarından yararlanılır.

BANKALARDA  AKTİF-PASİF  YÖNETİMİ

Amacı, banka sermayesinin getiri oranını yükselterek, bankanın büyümesini sağlamak ve karlılığını arttırmaktır. Bu amaca ulaşmak için şu unsurların yerine getirilmesi gereklidir:

-         Likiditenin sağlanması              -   Net faiz gelirinin hesaplanması

-         Kredilerin geri dönmesi            -   Sermaye yeterliliğinin sağlanması

-         Faiz dışı giderlerin kontrolü               -   Risklerin tanımlanması ve istikrar

Bilanço  Dışı  Yükümlülükler

Garanti ve Kefaletler: Nakdi olmayan kredilerdir. Teminat mektupları, garantiler, aval, kabul ve ciro kredileri bu gruba girer. Ödeme yükümlülüğü doğmadığı için bilançoda yer almazlar.

Taahhütler: Akreditif taahhütleri, cirantalar, MK ihracında satın alma garantileri, repo ve ters repo taahhütleri ve diğer taahhütlerden oluşur.

Döviz ve Faiz Haddi İle İlgili İşlemler: Vadeli döviz alım-satım işlemleri, para ve faiz swapları, futures sözleşmeleri, para ve faiz opsiyonlarından oluşur.

Bankaların Karşılaştıkları Finansal Riskler

Faiz Riski: Aktif ve pasifin ortalama vadesi farklı olduğundan, piyasa faiz oranlarının seyri önem arz eder. Örneğin mevduat ortalama vadesi kredilerin ortalama vadesinden daha uzun ise, piyasa faiz oranlarının artması banka karını arttıracaktır. Kısa vadede geri dönen krediler yerine daha yüksek faizle kredi verilirken, mevduat uzun vadeli olduğundan maliyetimiz faiz oranlarından etkilenmeyecek, bu da bankanın net faiz gelirini arttıracaktır. Ancak piyasa faiz oranlarının hızla düşmesi durumunda da, kredi faiz oranlarını aşağıya çekmek zorunda kalan bankaların net faiz geliri azalacak, belki de eksiye düşecektir. Bu durum, aktifin ortalama vadesinin pasifin ortalama vadesinden daha uzun olduğu bilançolar için de geçerlidir. Bu riski gidermek için en temel yaklaşım, aktif ve pasifin ortalama vadelerini uyumlu hale getirmek olacaktır.

Kur Riski: Ağırlıklı olarak dövize borçlanıp TL kredi alan bir banka, döviz kurlarının TL faiz oranlarının altında seyretmesi  durumunda, TL kredilerin getirisi döviz cinsinden borçların artışından daha fazla olacağı için kar edecektir. Ancak kurların hızla arttığı durumda, TL kredilerin getirisi değişmezken, döviz borçların TL karşılıkları hızla artarak bankayı zarara sokabilecektir.

Bankacılıkta bilançoların döviz ağırlıklı kaynak ve TL ağırlıklı varlık şeklinde yapılandırılmasına açık (kısa) pozisyon denir. Bu durumda oluşan kar ya da zarar da açık(kısa) pozisyon karı/zararı olarak adlandırılır. Bunun tam tersi ise yani, bankaların TL alarak borçlanması ve döviz varlık (dövize endeksli hazine bonosu gibi) şeklinde yapılanmasına uzun (kapalı) pozisyon denir.

Aktif ve pasifin döviz ve TL cinsinden büyüklükleri aynı ise bu durumda kare pozisyondan bahsedilir.

Likidite Riski: Bankalar güven müesseseleridir.kendilerine duyulan güven sarsıldığında, borç verenler verdikleri borcu geri isterken, bankalar aynı hızla kredi vb varlıklarını geri alıp nakde çeviremeyecekleri için borçlarını zamanında ödemekte zorlanabilirler. Bu da banka için likidite riski demektir.

Kredi Riski: Ekonomik krizler ya da yanlış kredilendirme politikaları sonucunda verilen kredilerin geri dönmeme oranı artmaya başladıkça, bu durum bankanın mali yapısını sarsabilecektir.zira bir gelir elde edilemediği gibi anapara da geri alınamamaktadır.

Banka Performansının Ölçümü

Sermaye Yeterliliği: Bu bölümde, özsermaye ve net kardan oluşan özkaynakların yeterlilik derecesi ölçülür. Bankanın borçlanma derecesi de bu bölümde incelenir. Bunlar:

-         Sermaye tabanı / Risk ağırlıklı aktifler, G. Nakdi krediler ve Yükümlülükler

-         Özkaynaklar / T. Aktifler

-         Özkaynaklar + Kar / T. Aktifler

-         Yabancı kaynaklar / Özkaynaklar

-         Özkaynaklar / T. Aktifler + Bilanço dışı yükümlülükler

-         Tahsili gecikmiş alacaklar + Sabit kıymetler + İştirakler / Özkaynaklar

Aktif Kalitesi: Bankanın kaynaklarını hangi oranda sabit kıymetlere bağladığını, kredilerin yapısını ve geri dönmelerinde bir sorun olup olmadığını gösterir.

-         Krediler / T. Aktifler

-         Getirili aktifler / T. Aktifler

-         Tahsili gecikmiş alacaklar / Krediler

-         Takipteki alacak karşılığı / Tahsili geçilmiş alacaklar

Gelir-Gider Yapısı: Bankanın faiz gelirlerinin toplam gelirler içindeki payı, tiplerine göre gelir yaratma potansiyeli gibi unsurlar ölçülür.

-         T. Giderler / T. Gelirler

-         Faiz gelirleri / T. Gelirler

-         Faiz dışı giderler / Faiz dışı gelirler

-         Kambiyo karı / T. Gelirler

Likidite: Bankanın kasasında ve bankalarda bulunan nakit değerler, MB ve diğer mali kuruluşlardaki paralar ve diğer likit değerler incelenir.

-         Likit değerler / Yabancı kaynaklar

-         Likit değerler / T. Gelirler

-         Likit Değerler = Kasa, banka, MK, zorunlu karşılıklar...

Karlılık: Bankanın asıl faaliyetlerinden mi yoksa diğer faaliyetlerden mi kar elde ettiği önemlidir. Bankanın kar kaynakları, giderlerini düşürüp düşüremeyeceği, net karın sermayeye ve toplam aktife kıyasla yeterliliği incelenir.

-         Net kar / Ortalama özkaynak (iki yılın ortalaması)

-         Net kar / Ortalama ödenmiş sermaye

-         Net kar / Toplam aktifler

-         Net faiz geliri / Toplam aktifler

Büyüme: Aktif, özkaynak ve mevduat artışı büyüme performansının bir göstergesi olarak ele alınır (enflasyonun etkileri elenir). Yıllar itibariyle,

-         Toplam aktiflerdeki artış oranı

-         Özkaynaklardaki artış oranı

-         Mevduat ve kredilerdeki artış oranı incelenir.

Bankacılıkta Şubeler Cari Faiz (ŞCF) Uygulaması

Mevduat Faizi < ŞCF < Kredi Faizi

Şubeler arasında fon dağılımını Genel Müdürlük düzenler. Bir şube kullanmadığı fazla fonu Genel Müdürlüğe yollar (borç verir) ve karşılığında ŞCF almaya hak kazanır. Fon eksiği var ise Genel Müdürlükten borç alır ve aldığı borcu kredi olarak kullandırır. Böylece ,

Kredi Faizi – ŞCF  farkı kadar kar elde eder.

Bankaların Yükümlülükleri

Sermaye Yeterliliği Rasyosu: Amacı, bankaların mevcut ve potansiyel riskler sebebiyle karşılaşabilecekleri zararlara karşı yeterli özkaynak bulundurmalarının sağlanmasıdır.

(Özkaynak / Risk Ağırlıklı Varlıklar + G.Nakdi Krediler + Yükümlülükler) ³ 8

-         Kasa-Nakit karşılıklı kredi = % 0 risk ağırlıklıdır.

-         TR’ deki bir bankanın kefaleti ile verilen kredi ve garantiler 0,2

-         Birinci dereceden ipotek karşılığı verilen nakdi krediler 0,5

-         Açık krediler % 100 risk ağırlığı taşır.

YP Net Genel Pozisyonu / Özkaynak = (+/-) % 20’ yi aşamaz.

Likidite Oranı = Buna göre (Döviz likit değerler / Döviz Yükümlülükler)  ³ 10 olmalıdır.

Döviz Pozisyon Oranı = Döviz cinsi varlıklar / Döviz yükümlülükler

-         % 75 < Döviz Pozisyon Oranı < % 115 (her döviz için)

-         % 80 < Döviz Pozisyon Oranı < % 110 (toplam döviz ve altınların $ karşılığı için)

Genel Kredi Karşılıkları = Bankalar herhangi bir risk belirtisi koşulu olmaksızın, standart nitelikli nakdi krediler ve yakın izlemedeki nakdi krediler toplamının % 0,5’ i ve teminat mektupları, aval ve kefaletleri ile diğer gayrinakdi krediler toplamının % 0,1’ i oranında karşılık ayırmak zorundadırlar.

Zorunlu Karşılık ve Umumi Disponibilite

-         Zorunlu Karşılık Oranları

a)    TL yükümlülüklerde % 6

b)    YP yükümlülüklerde % 11

-         Umumi Disponibilite Oranları

c)     TL yükümlülüklerde % 4

d)    YP yükümlülüklerde % 1

Zorunlu karşılıklar MB’ na peşin ödenir ve MB bu karşılıklar için bankalara faiz öder.

BANKACILIĞIN YASAL ÇERÇEVESİ ve DENETİMİ

-         Bankalar Kanunu                      -   Medeni Kanun

-         Borçlar Kanunu                       -   Vergi Kanunları

-         TTK                                       -   MB Kanunu

-         SPK                                        -   İcra-İflas Kanunu

Bankalar Kanunu: Bankaların kuruluşları, asgari sermaye limitleri, ortakların nitelikleri, mevduat izin ve koşulları, kredi düzenlemeleri, bankaların iflas ve tasfiyesi, TMSF ve BDDK’ nın yetki ve sorumlulukları bu kanunla düzenlenmiştir.

Borçlar Kanunu: Bankaların, bireylerle taraf olduğu borç ilişkilerine bu kanunda düzenleme getirilmiştir.

TTK:  Bankaların şirketlerle taraf olduğu borç ilişkilerine bu kanunla düzenleme getirilmiştir.

Medeni Kanun: Kişilik haklarına ilişkin şartlar (reşit olma, mümeyyiz olma...), kısıtlamalar ve bu hakların kullanım koşulları, eşya ve miras hukuku, velayet-vesayet, gayrimenkul rehni, ipotek gibi konular bu kanunda yer almıştır.

İcra-İflas Kanunu: Banka müşterilerinin borçlarının ödenmemesi durumunda bu kanunda yararlanılır.

MB Kanunları: Zorunlu karşılık, yasal zorunluluk (umumi disponibilite), para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenlemeler bu kanunda yer alır.

Bankacılıkta Denetim

Dış Denetim: BDDK, MB, Kamu Kurumları, Bağımsız Denetim Şirketleri... vs. kapsar.

İç Denetim: İç Kontrol Birimi, Teftiş Kurulu, Risk Yönetim Birimi...

İç Kontrol Birimi, bankanın tüm faaliyetlerinin belirlenen politika, yöntem, uygulama talimatları ve limitlere uygun olarak yönetim kademeleri tarafından yürütülmesini sağlamak amacıyla, iç kontrol elemanları tarafından yerine getirilen bir sistem içinde izlemeyi, bağımsız değerlendirmeyi, raporlamayı kapsayan finansal, operasyonel ve diğer kontrol sistemlerinin tümünü ifade eder.

Teftiş Kurulu, bankanın günlük faaliyetlerini, iç kontrol biriminin denetim kapsamını ve bunlar dışında banka üst yönetiminin ihtiyaçları doğrultusunda belirleyeceği konuları denetler. Denetimler iç kontrol birimine göre daha uzun zaman aralıklarını kapsar.

Risk Yönetim Birimi, yönetim kurulunun, bankanın gelecekteki nakit akımlarının içerdiği risk-getiri yapısını, buna bağlı olarak faaliyetlerinin düzeyini ve niteliğini izlemek, kontrol altında tutmak ve gerektiğinde değiştirmek amacıyla uygulamaya koyduğu standart belirleme, bilgilendirme, standartlara uygunluğu tespit etme, karar alma ve uygulama sürecine ilişkin mekanizmaların tümünü kapsar. Bankanın likidite, faiz, kur gibi piyasa risklerini inceleyerek üst yönetime raporlama yapar.

MEVDUAT ve YATIRIM ÜRÜNLERİ

Mevduat, bireylerin, firmaların ve kamu kurumlarının tasarruflarıdır. Mevduat türleri:

Tasarruf Mevduatı: Gerçek kişilerin tasarruflarıdır, ticari işlemlere konu olmazlar.

Resmi Kuruluşlar Mevduatı: Genel bütçeli idareler, yerel yönetimler, mahkemeler...

Ticari Kuruluşlar Mevduatı: AŞ, limited şti... vs.

Bankalararası Mevduat: Bir bankanın başka bir bankadaki hesabını ifade eder.

Diğer Kuruluşlar Mevduatı: Vakıf, dernek ve sendikalara ait mevduatları ifade eder.

Mevduat Vadeleri

Vadesiz Mevduat: Yıl sonunda veya hesabın kapatılmasında çok az bir faiz işler. Banka için ucuz bir kaynaktır.

Vadeli Mevduat: 1, 3, 6, 12 ay vadeli ya da kırık vadeli mevduatları ifade eder.

Birikimli Mevduat: En az % yıl için açılır ve belirlenen sürelerde hesaba para yatırılır.

Gerçek kişilerin yurtiçi şubelerde açtıkları tasarruf mevduatlarının 50 milyara kadar olan kısmı TMSF kapsamındadır. (Her banka için 50 milyar)

Mevduatta zaman aşımı 10 yıldır, zamanaşımına uğrayan mevduat TSMF’ na gelir kaydedilir.

DT: En az bir yıl için Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılır.

HB: Bir yıldan kısa vadelidir ve nominal değer üzerinden iskontolu olarak satılır.

REPO: Kısa vadeli fon fazlalıklarını toplamak amacıyla geliştirilmiştir. Banka repo yapmak için herhangi bir SGMK’ yi müşteriye teminat olarak gösterir ve belli bir süre sonra faizi ödeyerek geri almayı taahüt eder. Fiziki değişim söz konusu değildir, emanet makbuzuyla işlem yapılır. Teminat konusu MK’ler, HB, DT, GOS, VDMK olabilir. Vade genellikle 1 gün-1 ay arasındadır. Teminattaki MK’ leri Takasbank ve MB takip eder.

Yatırım Fonu: Tasarruf sahiplerinden toplanacak paralarla onlar adına portföy işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır. Portföyde HS, HB, DT, özel tahvil, altın ve diğer kıymetli madenler, repo, gelecek sözleşmeleri... vs bulanabilir. Tasarruf sahiplerine katılma belgeleri verilir. A Tipi Yatırım Fonlarının asgari % 25’ i HS’ lerinden oluşur.

Eurobond: Yurtdışında satılmak üzere döviz cinsinden çıkarılan ve genelde uzun vadeli olan, Hazinenin bütçe finansmanı için çıkardığı tahvillerdir. Herhangi bir ülkenin düzenleme, denetim ve vergi yükümlülüklerinden muaftırlar.

KREDİLER

Kredi genel olarak, belirli bir süre sonra geri almak koşulu ile satın alma gücünün devredilmesidir. Nakdi krediler, banka bilançolarının aktifinde yer alan varlık kalemleridir ve bankaya faiz geliri yaratırlar. Gayrinakdi krediler (kefalet ve garantiler) ise banka bilançosunda yer almayıp, bilanço dışında nazım hesaplarda izlenirler. Bankalar, gayrinakdi kredilerden verilen kefalet ve garanti tutarının belli bir oranı olacak şekilde komisyon geliri elde ederler. Kredilerin en temel 3 unsuru zaman, güven ve risktir.

Kredi Kullanımında Önemli Noktalar

-         Kısa vadeli krediler kısa vadeli yatırımlar, uzun vadeli krediler ise uzun vadeli yatırımlar için kullandırılmalıdır.

-         Akıcılık (Seyyaliyet): Kullandırılan kredilerin anapara ve faiz geri ödemeleri mutlaka zamanında yapılmalı, firmaların kredi limitleri uzun süre dolu veya hareketsiz kalmamalıdır.

-         Verimlilik: Banka kullandırdığı krediler karşılığında elde ettiği faiz ve komisyon gelirlerini kar yaratacak şekilde hesaplamalı, müşteri bazında verimlilik sağlanmalıdır.

-         Kredi Geri Ödemesi: Kredi, kullandırılan birey ya da firmanın ekonomik faaliyetleri sonucunda yarattığı artı değerle geri ödenmelidir.

Kredilendirme Süreci

-         Müşteri kredi talebi ve ön görüşme

-         Mali tablo analizi ve istihbarat

-         Kredi değerliliğinin ölçülmesi ve kredi yapılandırma

-         Kredi teklifi ve değerlendirilmesi

-         Belgeleme ve teminatlandırma

-         Kredi kullandırımı

-         Kredi izleme

-         Riskin kapanması

Kredilerle İlgili Düzenlemeler (BDDK)

Kredi Açma Yetkisi: Yönetim Kuruluna aittir. YK bu yetkiyi BDDK’ nın belirleyeceği usuller çerçevesinde kredi komitesine veya genel müdürlüğe devredebilir.

Genel Kredi Sınırları: Özkaynakların % 25’ inden fazla kredi verilemez, aval ve kefaletler kabul edilemez. Bir gerçek veya tüzel kişiye doğrudan veya dolaylı olarak banka özkaynaklarının % 10’ undan fazla bir oranda verilen krediler ile kabul edilen aval ve kefaletler büyük kredi sayılır ve kabul edilen aval ve kefaletler hariç olmak üzere bunların toplamı özkaynakların 8 katını aşamaz.

İştiraklere, Ortaklara ve Personele Kredi: bunlara kredi verilemez (sermayenin % 25 veya daha fazlasına sahip bulunuyorsa). Banka personeline aylık net ücretleri toplamının 5 katına kadar nakdi kredi verilebilir.

Bankalar, GYO’ lar hariç, özellikle gayrimenkul ticareti yapan ortaklıklara katılamazlar ve bu konuda iş yapan gerçek ve tüzel kişilere kredi açamazlar.

Kredilerin Sınıflandırılması

Nitelik Açısından: Nakdi, Gayrinakdi (banka saygınlığı)

Vade Açısından: Kısa, orta (1-2 yıl), uzun (2 yıldan çok) vadeli

Teminat Açısından: Teminatsız (açık), Teminatlı (maddi veya maddi olmayan teminatlı)

İzin Açısından: Gen. Müd. Otoriteli, Bölge Müd. Otoriteli, Şube Yetkisinde

Kaynak Açısından: Banka kaynaklı, fon kaynaklı (MB, Eximbank fonları), yurtdışı kaynaklı

Kullanma Amaçları: Yatırım (orta ve uzun vadelidir, bina tesis vs), donatım (orta vadelidir, genişletme,yenileme), işletme (kısa ve orta vadelidir, üretim finansmanı, döner sermaye ihtiyacı)

Kredi Teminatları

Kredilerin geri ödenmemesinde caydırıcı özellikleri vardır.

Maddi Teminat Türleri

-         Nakit blokajı                            -   Alacağın temliki

-         Mevduat rehni                -   Menkul rehni (otomobil vs)

-         MK rehni                       -   İpotek

-         Müşteri çek, senedi                  -   İşletme, emtia, vesaik rehni

-         Kıymetli maden rehni

Teminatta Dikkat Edilmesi Gerekli Noktalar

-         Riskin tamamını karşılayabilmelidir

-         Likiditesi yüksek olmalıdır

-         Teminatların zaman içinde değerlerinin azalabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin bir gayrimenkulun çeşitli nedenlerle satılmasında zorlanılabilir ve bu yüzden fiyatı düşebilir. Ayrıca gerekli sigortaları da yaptırılmalıdır.

-         Teminat zorunlu haller dışında (örneğin oto kredisi) borçlunun kullanımına bırakılmamalıdır.

NAKDİ  KREDİLER

Nakdi Krediler

Karşılığında faiz almak üzere ve belli bir vadeye bağlı olarak adına para verilmesidir.

Ticari Krediler

Ücret ve maaş geliri elde eden bireyler hariç, mal ve hizmet üretimi ve ticareti ile uğraşan kişi ve kurumlara kullandırılır.

BCH (Borçlu Cari Kredi)

Firmalara kasa kolaylığı sağlanması ve kısa süreli nakit ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, belli bir limit dahilinde para çekme yetkisi veren kredi türüdür. BCH kredisi kullanan firma, belirlenen kredi sınırları çerçevesinde istediği zaman, istediği miktarda bankadan para çekilebilir veya bankaya para yatırabilir. Dönem sonunda çekilen ve yatırılan paralar karşılaştırılır ve gerekli faizler hesaplanarak müşteriden tahsil edilir. Faizler 3’ er aylık dönemler itibariyle hesaplanır (31 mart, 30  haziran, 30 eylül, 31 aralık). Faiz oranları, kredi kullanıldığı sırada piyasa koşullarına göre değişebilir. Kredi vadesi en fazla 18 aydır.BCH krediler ağırlıklı olarak çek-senet temin atlandırması karşılığında verildiğinden, bankacılıkta bu kredilere senet mukabili ya da senet karşılığı  krediler de denir.

Iskonto Kredisi

Henüz vadesi gelmemiş bir ticari sendin bankaya teslim edilmesi, bankanın senedi aldığı tarihten vadesine kadar olan süre için bir faiz hesaplaması ve bu faizi senet tutarından düşerek müşteriye ödemesi işlemine iskonto denir.

Iskonto kredisi, iskonto edilen senedin, ciro ve teslim yoluyla bankaya satılması işlemidir. Bankalar, müşterilerden vadesi gelmemiş ticari senetleri devralarak, vade tarihine kadar geçecek süre için faiz, komisyon ve vergilerin düşülmesinden sonra müşteriye ödeme yaparlar.

Spot Kredi

Firmalara kısa süreli nakit ihtiyaçları için verilen kısa vadeli kredilerdir. Uygulanacak faiz oranı ve vadesi kredinin kullandırıldığı tarihteki  piyasa koşullarına göre saptanır. Kredi kullanıldığında, geri ödeme süresi ve faiz tutarının ne olacağı baştan bellidir. Vadesi gelmeden kısmen ya da tamamen kapatılamaz. Vade sonunda faiz ve anapara ödenerek kredi kapanır.

Döviz Kredileri

Amacı ihracatı teşvik ve ülkeye döviz girdisi sağlamak olduğu için diğer kredilere göre vergi ve fon avantajına sahiptir. TL ya da döviz olarak kullandırılabilir. BCH kredisine benzer.

Dövize Endeksli Krediler

Amacı, bankanın elindeki fazla TL fonların alternatif bir yöntemle kredi ihtiyacı olanlara aktarılması, faiz ve kur artışlarından sağlanacak gelirle bankanın karlılığının ve verimliliğinin arttırılmasıdır. Bu tür krediler, yabancı paraların TL karşılığında kazanacağı değer göz önünde bulundurularak, kredi lehtarına herhangi bir yasal döviz taahüdü yükletilmeden kullandırılır. Kredi, vadesinde anapara, faiz (kur artışları dahil) ve yasal eklentilerin TL olarak tahsili ile kapatılır.

İşletme Kredileri

TR’ deki yerleşik firmaların işetme ihtiyaçları için yurtdışı finans kaynaklarından sağladıkları ve yurtiçindeki bankalar aracılığıyla kullandıkları kredilerdir. YP cinsinden gelen kredi, firmaya TL olarak kullandırılır. Genelde orta vadelidirler.

Altın Kredisi

Altın işleyen, altın üzerinden işçilik geliri elde eden üretici firmalar ya da ihracat yapan firmalara finansman kaynağı sağlamak amacıyla kullandırılır. Anapara ve faiz ödemelerinin altın olarak yapılması esastır. Ancak TL veya döviz olarak da ödenebilir. Kredi mutlaka altın külçeleri şeklinde kullandırılır ve vadesi en fazla 18 aydır.

Eximbank Kredisi

İhracatın geliştirilmesi amacıyla , Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ (Eximbank) tarafından, ihracatçı firmalara kullandırılan kredi türüdür. Eximbank tarafından belirlenen Türk menşeli malların ihracı ve döviz taahhüdü karşılığı, ucuz finansman kaynağı sağlamak amacıyla kullandırılır. Eximbank kredilerinde vergi, resim, harç ve KKDF istisnası uygulandığı için ihracat taahüdü bulunmaktadır. İhraç edilen mal karşılığı dövizin, belli süre ve koşullarda ülkeye getirilmesi ve ihracat taahhüdünün kapatılması gereklidir.

Eximbank tarafından firmalara kaynak aktarımı iki yolla gerçekleşir.

1-     1-     Eximbank’ ın doğrudan firmalara kullandırdığı krediler,

2-     2-     Eximbank’ ın bankalar aracılığıyla firmalara kullandırdığı krediler

Bankalar aracılığıyla kullandırılan kredilerde tüm riski aracı banka taşır ve aynı banka kredi faizi üstüne eklenen belli bir oranda komisyon geliri elde eder.

Prefinansman Kredisi

İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ve döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili mal ve hizmet alımlarının finansmanında kullanılmak üzere, firmalar tarafından bizzat yurtdışındaki alıcıdan veya uluslararası piyasalarda sağlanıp, TR’ deki bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla kullandırılan kredilerdir. Bankalar, firmaların yurtdışından buldukları bu  krediye aracılık eder, gerekirse firma lehine yurtdışındaki kreditöre garanti verirler. Garanti verilmesi durumunda bu işlem banka için bir gayrinakdi kredi işlemidir. Garanti istendiği durumda ise, banka sadece aracılık etmekte olup herhangi bir riske girmemektedir. Buna, alıcı firma prefinansmanı da denir.

Prefinansman kredisinin bizzat bankalar tarafından  yurtdışından bulunup müşterilere kullandırılması da mümkündür. Bu durumda banka nakit kredi riskine girer.

Ülke Kredileri

Hermes, Coface, Sace, Erg ve benzeri ülke kredileri, bulundukları ülkenin yatırım mallarının ihracatını teşvik etmek amacıyla kurulmuş olan ihracat kredi kuruluşları (ECA) aracılığıyla verilirler. Ithalatçılara sağlanan ve mal alımına yönelik orta vadeli bu krediler ile ihracatın arttırtması hedeflenmiştir. Kredi süreci şöyle ilerler:

-         -         ECA sigortası kapsamında ithalatçılar, ihracatın yapıldığı ülkedeki ticari bankalar tarafından kredilendiridirler,

-         -         Kreditör banklar, ithalatçının ülkesinde bulunan ve ECA tarafından onaylanmış bir bankadan (garantör banka) krediye yönelik teminat mektubu alırlar,

-         -         ECA ise, ithalatçının bankasının riskini ve ithalatçının ülke riskini sigortalar.

-         -         Kredinin geri ödenmemesi durumunda, kredi, ilk etapta garantör bankadan, garantör bankanın ödeyememesi durumunda ise ECA tarafında karşılanır.

Kredili Mevduat Hesabı

Müşterinin hesabında para olmasa bile, kendisine tanınan limit dahilinde hesabından para çekerek, kısa vadeli kredi kullanmasına olanak sağlar. Alacak bakiye verdiğinde mevduat, borç bakiye verdiğinde kredi niteliği taşır. Müşteriden sadece borç bakiyede kaldığı süre için faiz alınır. Işleyişi BCH kredisine benzer.

Tüketici Kredileri

Taksitlerle geri ödenen ve ticari kuruluşlar tarafından da talep edilebilen kredilerdir.

-         -         Bireysel Krediler: Eğitim, sağlık, askerlik…

-         -         Otomobil kredileri

-         -         Konut kredileri olarak üç sınıfa ayrılabilir.

Genelde aylık eşit taksitlerle geri ödeme düzenine göre kullandırılan bu  kredilerde, kredi türüne göre bir yılı aşan vadeler için değişken faizler veya dövize/enflasyona  endeksli ödeme planları uygulanabilir. Eşit tutarlı ve eşit aralıklarla yapılan taksit ödemeleri yanısıra , artan tutarlarda taksit ödeme, balon ödeme (düşük taksitlerle başlayıp kredi sonunda yüksek bir tutar ödenmesi) ya da müşteri ihtiyacına paralel düzenlenen esnek ödeme planlarına uygun olarak geri ödeme yapılabilmektedir.

GAYRİNAKDİ KREDİLER

Ticari bir iş ya da taahhüdün banka tarafından garanti edilmesi ya da işin veya taahhüdün yerine getirilmesine bankanın kefil olmasıdır.

Teminat Mektupları: Bankaların,

-         Yurtiçinde ve yurtdışında bulunan gerçek ve tüzel kişiler lehine,

-         Bir malın teslimi, bir işin yapılması ya da bir borcun ödenmesi gibi konularda muhatap kuruluşlara hitaben verdikleri,

-         Söz konusu taahüdün yerine getirilmemesi durumunda, mektup bedelinin kayıtsız şartsız ödenmesi yükümlülüğünü içeren garanti belgelerine teminat mektubu denir.

Bu ilişkide, lehine kredi açılan tarafa lehtar, teminat mektubunun garantiye aldığı tarafa ise muhatap denir. Teminat mektupları, bir kefalet değil garanti sözleşmesidir ve lehtar ile muhatap arasındaki ilişkiye bağlı olmaksızın bankanın ödeme taahüdünü içerir.

Garanti Mektupları: Hukuki açıdan teminat mektupları ile aynı türden belgeler olmakla birlikte, genelde yabancı para birimleri üzerinden düzenlenir. Bunun da nedeni, muhatabın (garanti mektubu isteyen tarafın) yurtdışında bir firma olması ya da yapılan işin uluslararası niteliğinden dolayı mektubun YP üzerinden talep edilmesidir. İki çeşidi vardır:

-         Harici Garanti: yurtdışında iş yapan bir müşteri lehine (lehtar), yurtdışındaki bir muhataba hitaben düzenlenen garanti mektubudur.

-         Kantrgaranti: yurtdışındaki muhatap firma, TR’ de tanımadığı bir bankanın mektubuna güvenmek yerine, kendi ülkesindeki bir bankadan garanti mektubu verilmesini isteyebilir. Ancak yurtdışındaki banka da lehtarı tanımadığı için böyle bir mektup düzenlemek istemeyebilir. Bu durumda TR’ deki banka, ilgili ülkede bulunan bankaya söz konusu işi taahhüt eden bir garanti mektubu verir. Yurtdışındaki bankada bu mektuba dayanarak kendi ülkesindeki muhataba garanti mektubu düzenler. Bu işleyişe kontrgaranti (garanti karşılığı garanti) denir.

Akreditif: Belirli koşulların yerine getirilmesine bağlı bir ödeme taahhüdüdür. Akreditifler, iki ayrı ülkedeki birbirinin mali durumunu bilmeyen ve ticari ahlakını tanımayan iki firmanın alış verişlerinde kolaylık sağlar. Tarafların, aralarında yaptıkları sözleşmenin şartlarının yerine getirilmemesi nedeniyle zarar görmelerini önlemek amacı güder. Taraflar:

-         Amir (ithalatçı)                            -   lehtar (ihracatçı)

-         Amir banka (ithalatçının bankası) -   lehtar/muhabir banka

Bankalar, tüm işlemlerin uygunluğunubelgeler üzerinden takip ve kontrolederler. Bankalar belgelerin sözleşmeye uygunluğunu kontrol etmekle yükümlüdür. Örneğin bir malın niteliğini gösteren belge (vesika), akreditif koşullarına uygun ise, ancak daha sonra malda farklılıklar tespit edilirse, bu farklılıklardan bankalar sorumlu olmayacaktır. İşleyişi şöyledir:

-         İhracatçı ve ithalatçı ödemeye ilişkin satış sözleşmesi yapar,

-         İthalatçı, amir bankaya ihracatçı lehine akreditif açması için talimat verir. Amir banka ithalatçının kredi değerliliğini ölçer ve akreditif tutarı kadar gayrinakdi kredi tesis eder. Amir banka, ihracatçının ülkesindeki muhabir (lehtar) bankaya akreditifi açar, yani küşat mektubunu gönderir.

-         Muhabir banka, ihracatçıya akreditifi ihbar eder.

-         Ihracatçı akreditif koşullarına uygun olarak malı yükler ve mallara ilişkin vesaiki bankasına teslim eder.

-         Muhabir banka, akreditif koşullarına uygun vesaike karşılıkihracatçıya ödeme yapar ve vesaiki amir bankaya gönderir.

-         Amir banka, ithalatçısından mal bedelini tahsil eder ve vesaiki ithalatçıya teslim eder.

-         Vesaiki alan ithalatçı, malları gümrükten çeker.

Vadeli akreditiflerin ödenmesi, mallar gümrükten çekildikten sonra ve akreditifte belirtilen vadede yapılır.

Kabul ve Aval Kredileri: Kabul/Aval kredilerinde ihracatçı bir poliçe düzenleyerek ithalatçıya gönderir. İthalatçı (muhatap), poliçenin bedelini ödeyeceğine dair poliçe üzerinde yazılı ve imzalı taahhütte bulunur. Kayıtsız şartsız ödeme yükümlülüğü doğuran bu imzaya kabul denir. Böylelikle ithalatçı, henüz karşılığı ödenmeden malları gümrükten çekme şansı elde eder. Aval ise çek, senet ya da poliçe gibi kambiyo senetlerinde imzası olan borçlu lehine verilen kefalettir.

Bankadan kabul/aval kredisi talep eden ithalatçı, ithalat işlemi için poliçe vadesinde bankanın kendi adına ödeme taahüdünde bulunmasını istemektedir. Dolayısıyla, ithalatçıya bu gayrinakdi krediyi açan bankanın riski, kredi lehtarının (ithalatçının) poliçe bedelini vadesinde ihracatçıya ödememesidir.bu durumda banka verdiği aval gereği ihracatçıya poliçe bedelini öder.

BANKACILIK HİZMET ÜRÜNLERİ ve TÜREV ÜRÜNLER

Havale: Para nakil işlemidir. Üç unsuru vardır. Amir, lehtar ve banka.

EFT: MB kurmuştur. Bankalar arasında TL üzerinden havale yapılmasını ve bankalararası mutabakatı elektronik ortamda sağlar.

Çek İşlemleri: Banka müşterilerinin mevduat hesabından belli bir tutarı bir başkasına aktarabilmesi için bankaya talimat ve yetki veren bir kambiyo senedidir. Para dolaşımını hızlandırır ve kolaylaştırır. Keşideci, muhatap (banka) ve lehtar olamak üzere üç tarafı vardır.

Banka şubeleri, hem aynı bankaların tüm şubelerine ait çeklerin hem de diğer bankalara ait çeklerin tahsiline aracılık yaparlar. Başka bankaların çekleri “takas merkezi” denilen bankalar arası  bir organizasyon aracılığıyla tahsil edilmektedir. Bankalar, çek işlemleri karşılığında komisyon geliri elde ederler. Çek, ciro yoluyla lehtar tarafından başkasına devredilebilir.

Senet Tahsili: Konusu, TL ya da YP üzerinden düzenlenmiş (poliçe, bono vs) senet bedellerinin bir komisyon karşılığında müşteriler adına bankalar tarafından tahsil edilmesidir.

Efektif-Arbitraj-Döviz Alım/Satım: Banknot olarak alınan tüm YP’ ler “efektif” olarak adlandırılırken, banknot haricindeki tüm nakit varlıklara (çek, havale, DTH..vb) “döviz” denir.

Kiralık Kasa: Kiralık kasalar bankaya üç avantaj sağlar:

-         Bankaya kira geliri

-         Müşterilerle ilişkilerin geliştirilmesi

-         Ek ürünlerin pazarlanmasına fırsat

Ödeme İşlemleri

-         Maaş Ödemeleri: Bankaya kaynak yaratan bu ürün, müşterilere diğer ürünlerin satılmasını kolaylaştıran bir pazarlama yöntemi olarak kullanılmaktadır. Müşteriler için iş yükü ve zamandan tasarruf sağlar.

Ödeme Emirleri: Müşterinin, önceden bilinen ve herhangi bir bankadaki hesaba yapılacak düzenli ödemelerinin (kira, okul taksiti, vs) bilgisayar sistemi aracılığıyla otomatik olarak yapılmasıdır.

Otomatik Fatura Ödemeleri: Fatura bedeli, son ödeme tarihinde müşterilerin herhangi bir işlem yapmasına gerek kalmadan, müşteri hesabından otomatik olarak tahsil edilir.

Vergi ve SSK Prim Tahsilatları

-         Vergi Tahsilatları: Mükelleflerin ödemekle yükümlü oldukları gelir vergisi, gelir vergisi stopajı, kurumlar vergisi, KDV, damga vergisi, BSMV gibi pek çok vergi bankalar tarafından tahsil edilmektedir. Bankaların yaptıkları tahsilatlar, Maliye Bakanlığı ile yapmış oldukları anlaşma gereği belli bir süre sonunda vergi daireleri hesabına EFT ile devredilir.

-         SSK Primleri: Her işyeri ve kurum tarafından ödenmesi zorunlu olan SSK primleri, idari para cezaları, eğitime katkı fonu, işsizlik sigortası ve bunlara ilişkin gecikme zamlarının kurum adına banka şubelerinden tahsil edilmesidir.

-         Sigorta İşlemleri: Sigorta, kişilerin kendilerini ve mallarını, oluşabilecek muhtemel risklerden korumak için önceden belli bir risk primi ödemeleridir. Bankalar, sigorta şirketlerinin acentaları sıfatıyla sigorta satışlarına aracılık ederler ve karşılığında sigorta şirketlerinden komisyon alırlar.

Türev Ürünler

Döviz kurlarındaki değişmelerden kaynaklanan risklerden korunmak için bir çok finans tekniği kullanılır:

-         Forward: Gelecekteki bir tarihte teslimi kaydıyla herhangi bir malın (döviz, faiz, tarımsal ürün  vb) vadesinin, fiyatının ve miktarının bugünden tespit edilerek sözleşmeye bağlanmasıdır. İşlemin yapıldığı gün para alışverişi söz konusu değildir. İşlemden geri dönüş olanaksızdır. İşlem yapan taraflar için risk söz konusudur.işlemin kazancı da kaybı da vade sonunda ortaya çıkar.

-         Futures: belli nitelikteki ve miktardaki bir malın veya döviz, faiz, tahvil, bono gibi mali bir aracın, önceden belirlenmiş bir tarihte teslimini hükme bağlayan bir sözleşmedir. Forwarddan farkı, organize bir borsa aracılığıyla gerçekleştiriliyor olmasıdır. Bu ise iki önemli noktayı beraberinde getirir:

1.      Forward piyasasında her tür küsuratlı miktar ve kırık vade ile işlem yapılabildiği halde, futures piyasalarında sözleşme miktarı ve vadeleri bellidir.

2.      Futures piyasalarında tarafların finansal risklerini minimize eden bir teminatın bulunmasıdır.

-         Swap: İki tür swap işlemi vardır:

1.      Faiz Swapı: Aynı vade ve aynı tutardaki anapara  ödemelerinin faiz ödemeleri el değiştirilir. Bir firma, değişken faizlerle uygun şartlarda borçlanmış fakat sabit faizle borçlanmak istiyorsa (ancak  sabit faizle ucuza borçlanamıyor) ; diğer bir firma da sabit faizle uygun şartlarda borçlanmış fakat değişken faizle borçlanmak istiyorsa, bu durumda bu iki firmanın borç anapara ve vadeleri aynı ise bir banka aracılığıyla faiz ödemelerini değiştirip, istedikleri koşullarda borçlanmaları mümkün olabilecektir.

2.      Döviz Swapı: Bugün elimizde  1000 $ paramız var ama  £ cinsinden likidite ihtiyacı duyuyoruz. Belli bir satış kurundan bugün 1000 $ satıp 1080 £ alıp ihtiyacımızı karşılarız. Gelecekteki işlem vadesinde ise 1080 £ verip 1000 $ alarak basit bir döviz swapı yapmış oluruz.

-         Opsiyon: Bir varlığı (mal, döviz, MK, faiz…vb) belirli bir sürede sabit bir fiyattan satın alma ve satma hakkı veren araçlar olarak tanınır. Opsiyon sahibi, belli bir prim karşılığı satın aldığı opsiyon sözleşmesini, sözleşmede belirlenen süre içinde veya sonunda kullanma hakkına sahip olur. Opsiyon sahibinin, vade sonunda opsiyonu kullanma zorunluluğu yoktur. Ancak bu durumda ödediği opsiyon primini geri alamaz. Opsiyon sahibinin max. kaybı ödediği primdir, kazancı ise sınırlı değildir.

ELEKTRONİK BANKACILIK ve KART  HİZMETLERİ

ATM: Şubelerin iş yükünü azaltır, satış ve pazarlamaya ayrılan zamanı arttırır ve işlem maliyetlerini düşürür. Müşteriye istediği an bankacılık hizmetlerine ulaşma imkanı verir.

Telefon Bankacılığı: Para yatırma ve çekme gibi nakit işlemleri dışında hemen tüm bankacılık işlemleri istenildiği an telefon bankacılığıyla yapılabilir.

İnternet Bankacılığı: Bankacılık işlemlerinin İnternet ortamında ve istenilen zamanda yapılmasını sağlar.

Wap-Palm Bankacılığı: Wap, mobil kullanıcıların kablosuz mobil cihazları üzerinden internete erişimini sağlayan kablosuz iletişim standartıdır. Palm (avuçiçi bilgisayar) da wap benzeri bir işleyişle bankacılık işlemlerine ulaşmayı sağlar.

Swift: Dünya Bankalararası Finansal İletişim Birliği’ nin kısaltmasıdır. Swift günümüzde beş kıtadaki bankalar arasında kullanılan ve bilgisayara dayalı bir üretim ve para transferi işlemidir.

Swiftin avantajları, anında gönderim ve alım, dünyanın beş kıtasına son derece düşük bir ücretle ve ülkeler arasında fiyat farkı bulunmaksızın para transferi yapılabilmesidir.

Kredi Kartları: Kart sahibine belirli işlemlerden peşin para verme zorunluluğu olmaksızın mal ya da hizmet satın alma olanağı sağlayan araçlardır. Ekonomik hayata iki önemli katkısı vardır:

-         Ödeme Kolaylığı: Nakit para taşıma ihtiyacı duymadan ve alış verişlerde anında ödeme yaparak, kullanılan mal ve hizmetlerin bedellerini ödemede süre kazandırır.

-         Döner Kredi İmkanı: Kredi kartı sahipleri, alış verişlerinde yaptıkları harcamaların geri ödeme sürelerini uzatarak, kredi süresini ve miktarını daha esnek hale getirebilirler.

Ödeme Kartları: Kart sahibinin hesabında bulunan parayı ATM makinelerinden çekme olanağı tanır. Hesapta para yoksa ödeme yapılmaz ve günlük limitin üstünde para çekilemez. Bazı bankalar, birden fazla kart taşımamak  için, kredi kartlarıyla ödeme kartlarını birleştirmişlerdir.

DIŞ TİCARET  İŞLEMLERİ

Bankanın olmadığı bir ortamda ithalat ve ihracat yapmak zordur. Çünkü, ihracatçı ve ithalatçı birbirini tanımamaktadır. Bankalar, muhabirlik ilişkisi bulunan yurtdışındaki bankalarla ilişki kurarak, yurtdışındaki firma hakkında bilgi toplar ve gerekirse hem ihracatçı hem de ithalatçı firma lehine garanti verebilirler.

Dış Ticarette Risk

-         Ticaret yapan ülkelerin kanunlarının ve ekonomik politikalarının farklılığı

-         Ülke paralarının farklılığı

-         Ülkelerdeki piyasa koşullarının farklılığı

-         Piyasalar arasındaki mesafenin uzaklığı

Alıcı,  mal ve hizmetin zamanında  ve istenilen özelliklerde hasarsız teslimi, mal ve hizmet bedeli karşılığının tam olarak yerine getirilmesi ile ilgilenirken; satıcı ise, satılan mal ve hizmet bedelinin tam ve zamanında kendisine ulaşmasını, bedelin karşılanacağı konusunda kendisine garanti verilmesi ile ilgilenir. Bu nedenle, alıcı ve satıcı arasında uygulanacak ödeme yöntemi önemlidir.

Dış Ticarette Ödeme Şekilleri

-         Peşin Ödeme: ithalatçının, mal bedelini bankası aracılığıyla ihracatçıya, mallar yüklenmeden peşin olarak ödemesidir.

-         Vesaik Mukabili Ödeme: İthalatçının satın aldığı malın bedelini, o malı temsil eden belgeye dayanarak ihracatçıya ödemesidir. İhracatçı, sevk ettiği mallara ilişkin belgeleri ithalatçıya  gönderir. İthalatçı ise belgeleri aldığında (mallar henüz gelmeden) bankalar aracılığıyla ödemeyi yapar.

-         Mal Mukabili Ödeme: İhracatçının, bedelini tahsil etmeden malları ithalatçıya göndermesidir.açık hesap olarak da adlandırılan bu ödeme şeklindeki alıcı ve satıcı arasında varılan anlaşma çerçevesinde, malların ithalatını takiben belirli bir süre sonunda bedelin ödemesi yapılır. Bu ödeme şeklinde, taraflar arasında uzun süreli ve güvene dayalı bir ilişki söz konusudur.

-         Akreditif

-         Kabul Kredili Ödeme: İthal edilen mal bedelinin mal alımında değil, daha sonraki belli bir vadede ihracatçıya ödeneceğini garanti eden bir kredi çeşididir. Satılan malın bedeli bir poliçeye bağlanmakta ve poliçe bedeli vadesinde satıcıya ödenmektedir. Söz konusu poliçeyi, ithalatçının bankası ya da ihracatçının ülkesinde bulunan ve söz konusu ithalatçının bankasının muhabiri olan bir banka kabul edebilir veya kabul eden ithalatçıya aval verebilir. Kabul kredisinde ana unsur poliçedir ve mallara ilişkin diğer vesaik ile ibraz edilir.

Dış Ticarette Kullanılan Belgeler

Ticari Belgeler

-         Proforma Fatura: Malların satışından önce  , satıcının malın cinsini, birim fiyatını, meblağını, teslim şeklini vb gösteren, teklif niteliğinde hazırlanan belgelerdir.

-         Ticari Fatura: Proforma faturaya, siparişe, sözleşmeye istinaden satıcı tarafından düzenlenen , mal ve hizmetin satışını gösteren belgelerdir.

-         Çeki Listesi: Malın brüt/net  ağırlığına ilişkin bilgilerin yer aldığı belgelerdir.

-         Koli/Ambalaj Listesi: Malın paketleme, kutulama, balyalama gibi ayrıntılarını ve her ambalajın içinde yer alan malların detaylı olarak tanılandığı belgelerdir.

Resmi Belgeler

-         Dolaşım Belgesi: Ülkeler arasındaki ticaret anlaşmaları gereğinde kullanılan ve özellikle gümrük vergilerinde indirim ve muafiyetler sağlayan belgelerdir. Örneğin ATR, EUR 1…vb

-         Konsolosluk Faturası: İthalatçı ülke konsolosluğundan alınan boş fatura formunun doldurularak tasdik ettirildiği faturalardır.

-         Tasdikli Fatura: İhracatçı tarafından düzenlenen ve konsolosluklar tarafından vize verilen faturalardır.

-         Menşe Şahadetnamesi: Malların üretildiği ülkeyi gösteren belgelerdir. Ticaret Odaları tarafından onaylanırlar.

Finansman Belgeleri

-         Poliçe: Belirlenmiş bir sürenin sonunda, cinsi ve tutarı belirtilmiş bir meblağın, belirli bir lehtara veya hamiline ödenmesi için, alacaklının borçluya verdiği yazılı ve şartsız bir ödeme emridir.

-         Bono: Borçlunun, alacaklısına hitaben düzenlediği ve bir ödeme vaadi içeren kambiyo senedidir. Vadesinde hamili tarafından, genellikle bankalar aracılığıyla borçlusuna ödeme için ibraz edilir.

Taşıma Belgeleri

-         Denizyolu Konşimentosu: Yükletenin isteği doğrultusunda malların gemi ile taşınması durumunda, taşıyıcı veya acentası, kaptan veya temsilcisi tarafından düzenlenerek, malı yükletene verilen  ve malın teslime alındığını, yükleme limanından boşaltma limanına kadar taşınarak, alıcıya teslim edileceğini gösterir bir belgedir. Kıymetli evrak olması nedeniyle diğer taşıma belgelerinden farklıdır. Ciro ve teslim yoluyla malların mülkiyetinin devrini sağlar.

-         Havayolu konşimentosu: Havayolu şirketleri tarafından düzenlenen, malların teslim alınarak naklinin taahhüt edildiğini gösteren taşıma belgeleridir.

-         CMR Karayolu Taşıma Belgesi: Karayoluyla yapılacak taşımacılıkta 25 Avrupa ülkesinin imzaladığı taşımacılık sözleşmesi kapsamında düzenlenen bir taşıma belgesidir.

-         FIATA Belgeleri: Uluslararası nakliye acentaları birlikleri federasyonu tarafından kullanılan ve taşınmak üzere teslim alınan mallar karşılığında verilen makbuzlardır.

-         Hamule Senedi: Trenle yapılan taşımacılıkta kullanılan, makbuz niteliğinde belgelerdir.

Sigorta Belgeleri

-         Sigorta Poliçesi: Malın satıcı tarafından alıcıya gönderilmesi sürecinde, taşıma riskleri ile isteğe bağlı ek riskler kapsamında sigorta edildiğini gösteren sözleşmelerdir.

Dış İşlemler Mevzuatı

Dış Mevzuat: ICC Milletlerarası Ticaret Odası tarafından yayınlanan kuralları kapsar.ICC 560, ICC 325…

İç Mevzuat

-         32 Sayılı Karar: Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesinde, döviz ve dövizi temsil eden belgelere ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, TL ve TL’ yi temsil eden belgelerin ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere, ihracata, ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin tüm kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar bu karar ile Bakanlar Kurulu tarafından tayin ve tespit edilmiştir.

-         İthalat ve İhracat Rejimi Kararları: 32 sayılı karara bağlı olarak Bakanlar Kurulu tarafından genelde yıllık olarak yayınlanır.

-         İlgili Yönetmelik, Tebliğ, ve Talimatlar: MB ve ilgili kuruluşlar tarafından yayınlanır.

Etiketler: Kişisel tercihler doğrultusunda bankalara yatırılmayıp döviz altın, bina vb yöntemlerle değerlendirilen tasarrufların üretim sürecine sokulması amacıyla kurulan, ,

  Kategori: Ödevler

  Tarih: 20.4.2011 15:58:41

  Hit: 1350

  Yorum: 0

• 3
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

 * Adınız Soyadınız : 

 * E-Mail Adresiniz : 

 * Yazıyla İlgili Yorumunuz : 

 * Güvenlik Kodu :