www.kaybandi.com

0 – 6 YAŞ GELİŞİM DÖNEMLERİ

0 – 6 YAŞ GELİŞİM DÖNEMLERİ

GİRİŞ

Okulöncesi dönemdeki çocuklar meraklı, araştırıcı, hayal güçleri kuvvetli ve sorgulayıcıdırlar. Bu nedenle çocukların bu yöndeki gelişimlerini desteklemek amacıyla, onların araştırabilecekleri, meraklarını giderebilecekleri, neden sonuç ilişkisini görebilecekleri, çeşitli fikirler öne sürerek tahminlerde bulunabilecekleri fırsatlar verilmeli ve bu yönde eğitim ortamları hazırlanmalıdır. Bu da çocukların merak ve araştırma duygularını geliştirici ve zihinsel yeteneklerini uyarıcı etkinliklerden biri olan "fen etkinlikleri" ile mümkündür. Okulöncesi dönemde fen etkinlikleri fen bilimlerine ilişkin bilgilerin çocuğa aktarılması olmayıp, çocuğun bunları yaparak ve yaşayarak öğrenmesidir. Ezbere bir fen bilgisi aktarımı çocuğun zihinsel gelişimine katkısı olmayıp, sadece bilgilerin artmasına yarar. Oysa ki, okulöncesi yıllarda önemli olan çocuğun araştırma, inceleme ve gözlem becerilerini geliştirerek, sağlam bilimsel temeller oluşturması ve bilimsel düşünmeyi öğrenebilmesidir. Anaokullarında çocukların yaparak öğrenmeleri ile gerçekleştirilecek fen çalışmaları sırasında çocuk gözlem yapma, soru sorma, fikirler ileri sürme, tahmin etme, iletişim kurma, düşüncelerini başkaları ile paylaşabilme ve neden sonuç ilişkisini kavrama fırsatına sahip olacaktır. Bu nedenle, fen etkinliklerine çocuğun merak duygusunu uyaracak ve doğal merakını tatmin edecek doğal ortamın yaratılmasıyla başlanmalıdır. Esas olan çocuğun merakını giderebilmesi için sorular sorması ve bu sorulara cevap bulabilmesi için gözlem inceleme ve araştırma yapmasıdır. Okulöncesi çocuklar için fen öğretiminin başlangıç noktası onların doğal çevreleridir. Çeşitli çevre gezileri ve yürüyüşler onlara gözlem ve inceleme yapma fırsatı verirken, doğadaki değişimler (mevsimler, gün, hava durumu gibi). Onlara sorgulama ve araştırma olanakları yaratabilir. Ayrıca çevrelerindeki bitkiler, hayvanlar, taşlar, bulutlar, yeryüzü, canlı ve cansız bütün nesneler onlarda heyecan yaratır ve onlara araştırma fırsatları sunar. Bu nedenle öğretmen iyi bir gözlemci olup, çocukların ihtiyaç duydukları her an onları bu tür etkinliklere yönlendirebilmeli ve her konuda sorular sorarak, gözlem, inceleme, araştırma ve sorgulama yeteneklerini geliştirebilmelidir.

0-1 AYDA

1         Yüzü koyun yatırıldığında başını kontrol etme çabası içindedir.4.haftada tutabilir ve kaldırabilir.Eli kapalıdır.Avucunun içine küçük bir nesne dokundurulduğunda sıkıca yakalar.

2         Yüksek sese tepkide bulunur.

3         Göz,yakın bir nesne üzerine kısa süre sabitleşebilir.Parlak renkler ve şematik şekiller üzerinde,gözün biraz daha fazla kaldığı izlenebilir.

4         Tatlı,tuzlu,ekşi,acı besinleri ayırt edebilir.

1-4 AYLARDA

1         Omuz ve baş kontrolü görülmeye başlar.

2         3. ve 4.aylar içinde desteklendiğinde kısa bir süre oturabilir.Başını dik tutabilir.Kollarına dayanarak doğrulabilir.

3         Görme duyusu gelişmiştir.Yatay hareket eden nesneleri izleyebilir.Göz ilgisini çeken nesneler üzerinde daha uzun süre kalır.

4         Görme ve işitmenin işbirliği görülür.Sesin geldiği yöne bakar.

5         Çevreye ilgi artar,ayak seslerine beslenme,banyo gibi hazırlıklara tepki verir.

6         sosyal gülme 2. ay sonunda görülür.

7         Esas sesleri taklit etme yeteneği gelişmiştir.

8         Yakaladığı bir hareketi durmadan tekrar eder.

9         Çıngırağı hızla sallayınca ses çıkardığını fark eder.Avuç içi ile yakalar.Herşeyi ağzına götürür.

10      Eller hafif açıktır.

4-10 AYLARDA

1         Sırt üstü durumundan yan yatmaya geçebilir.Emekleme denemesi 5. ayda görülür.7. ayda,sürünme ve emekleme gelişir.8.ayda tam dönüş görülür.

2         Uzatılan nesneyi yakalamaya çalışır.6.ay içinde terredütlü yakalama görülür.8,9.aylarda iki küpü bir araya getirebilir. Ustaca yakalama 9. ayda görülür.Aynı ay içinde hangi elini seçtiğini belli edebilir. Sonra bu eli değiştirebilir.

3         Katı mamaları,4.ayın sonu ve 5.ay içinde yiyebilir.

4         Anlamlı sesler ve heceler çıkarmaya başlar,taklit yeteneği gelişmektedir.

5         Destekle oturabilir.Omuz ve baş konturolü gelişmiştir.7.ay içinde desteksiz oturma görülür.

6         Yardımla ayakta durabilir.Tutunarak durma 9. ve 10. ayda görülür.Emeklemede ustalaşmıştır.

7         Göz ve el koordinasyonunun başlangıcı 4. aya raslar.

8         6.ayb içinde tanıdık ve yabancı yüzleri ayırt etme başlar.Seçicilik görülür.

9         Objeleri bir elinden diğerine geçirebilir.(Çocuklar genellikle9-12.aylar arası hangi ellerini kullanmak üzere seçtiklerini belli ederler.İki yaşına kadar sağ elini kullanmasına yardım ve özendirme söz konusu olabilir,oyuncağı sağ eline uzatmak,sağ elini rahat kullanacağı bir biçimde oturtmak gibi-ikinci yaştan sonra,sol elini seçtiğini ortaya koyarsa herhangi bir karışma zararlı olabilir.)

10-12 AYLARDA

1         Yardımsız ayağa kalkabilir.Tutunarak yürür.Erken yürüme görülebilir.Ortalama yürüme zamanı 13-15 aylar arasıdır.

2         Yatma durumundan oturmaya geçebilir.Düşmeden,eğilebilir.

3         Çevrede gördüğü davranışları taklit edebilir.

4         Parmaklarını deliklere sokmaya çalışır;halkaları yakalar.

5         Yetişkinlerin sallanarak ve vurarak yaptığı oyunlardan zevk alır.

6         Üç küpü yan yana getirmeye çalışır.

7         Ulaşmak istediği nesneyle arasındaki engeli kaldırabilir.Amaç-sonuç bağlantısını kura bilmektedir.Bu ilk zeka belirtisidir.Nesneleri son kayboldukları yerde değil,ilk denemede bulduğu yerde arar.

8         Topu karşısındaki kilşiye atma denemeleri yapar.

9         Önceden anlama,kestirme görülür.Annenin kalkmasının onun gideceğine işaret olduğunu sezinlerve ağlayabilir.

10      Yabancılardan çekinme ve korkma görülür.

11      Kendini besleme isteği gösterir.Kaşığı kullanmak ister.

12      Kahkaha ile gülebilir.Sevgi gösterir.

İki Yaş Çocuğunun Gelişim Özellikleri

İki yaş çocuğu en iyi şekilde koklama, tatma, dokunma, duyma ve görme duyuları yoluyla öğrenebilir. Çok meraklıdırlar ve her şeyi araştırıp keşfetmek isterler. Çok cesaretlidirler ve onların bu araştırıcı doğaları yetişkinleri korkutabilir. Bu nedenle, kısıtlanmaksızın denetlenmeleri gerekebilir. Dikkat süreleri 2-5 dakika gibi çok kısadır. Ancak bir şey onlara çok ilginç gelirse daha uzun bir süre etkinliğe katılabilirler. Bu dönemde çocuklar sık sık "hayır" kelimesini kullanır ve hatta çok hoşlandığı birşeyi isteyip istemediği sorulduğunda dahi hayır diyebilirler. Bu nedenle onlara "yemek için hazır mısın?" diye sormak yerine, "öğle yemeği zamanı" diye belirtebiliriz.. İki yaşındaki çocuk ancak iki-üç kelimelik cümleler kurabilir. Bu dönemde merak duygularının da bir sonucu olarak, sık sık "ne, niçin, nerede" gibi sorular sorarlar. Ancak onlar konuştuklarından daha fazla kelimeyi anlayabilirler.

Zihinsel Gelişim Özellikleri

Yapılabilecek Aktiviteler

Şekilleri yerleştirebilme

1         Çocukların rahatlıkla alıp kullanabilecekleri yerlere oyuncaklarını yerleştirmelerini saglama

2         İçerisine şekilleri yerleştirebilecekleri şekil kutuları verme Sınırlı ilgi süresi

3         Çocuklara 2-5 dakika sürecek kısa hikayeler okuma

4         Çocuklarla şiir ve parmak oyunları tekrarlama Yetişkini taklit

5         Çocukların kullanabilmeleri amacıyla, dramatik oyun köşesinde şapka, çanta, küpe gibi aksesuarlar bulundurma

6         Çocukların kendilerini görebilecekleri yerlere aynalar asma

18-24 AYLAR

1         Sandalyede rahatlıkla oturabilir.

2         Elinden tutulduğunda,merdivenleri inip-çıkabilir.Tek ayak üstüne atlayabilir.Atlamada iki ayağını birden kullanamaz.

3         Koşabilir;ancak ani dönüşlerde dengesini kaybeder.

4         Kaşığı doğru tutar ve ağzına götürebilir.

5         Araç kullanarak,ulaşmak istediği nesneyi yakalayabilir.

6         Tekerlekli arabayı çekebilir.Topa tekme vurabilir.

7         Bebeğinin gözünü,kulağını,ağzını v.b organlarını gösterebilir.

8         Bazı nesneleri veya canlıları resimlerinden tanır ve gösterir.

9         Objelerle ilgili etkinliklerde,yatay kavramına doğru bir yöneliş izlenir.

10      Doğrudan algı alanında olmayan,ancak daha önce gördüğü bir olayı,taklityoluyla,ortaya koyabilir.

11      İlgi alanında dikkat topalama ve hatırlama süresi,yaklaşık 15 dak.dolaylarındadır.

12      Yeni etkinlikler dener;beceremediğinde,önce ustalaştığı benzer bir davranışı tekrarlayarak çözüm arar.Düşüncelerini,taklit yoluyla,davranış ve tavır alışlarıkyla ortaya koyar.

13      Yapması istenen basit istekleri yerine getirebilir.Oyuncaklarını bir sepete koyabilir.

14      Kitap sayfalarını üçer-beşer çevirebilir;tek tek çevirmeyide becerebildiğini,zaman zaman,ortaya koyar.

15      Kağıdı katlamaya çalışır;el seçimini ortaya koyar;ancak zamanla bu seçimi kendiliğinden değiştirebilir.

16      Tahta küpleri kutudaki yerlerine yerleştirebilir.

17      Bir kelimelik cümleler çoğunlukta olmakla birlikte,iki kelimelik zaman zamanda,üç kelimelik cümleler kurabilir.

18      Öz-yönelim çok güçlüdür;sevdiği kişi ve nesneleri paylaşmak istemez.Mutluluk ve haz duygularını,yoğun biçimde,belli eder.Utanma,korku,öfke kıskanma duyguları belirir.

19      Diğer çocuklara ilgi artar.Onlarla birlikte olmak ister;ancak,yan yana sürdürülen paralel oyunlar görülür.

20      Dışkılama konturaolü gelişmektedir.

3 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Büyük ve küçük kas aktivitelerinde daha başarılı, daha fazla kontrole sahiptirler. Daha istekli, ilgili arkadaş canlısı ve daha bağımsızdırlar. Hikaye dinlemek ve tekrarlamaktan hoşlanırlar. Dikkat süreleri hala çok kısadır. Üç ve daha fazla kelime içeren cümleler kurabilirler. Hala hatalı konuşmakla birlikte konuşmalar daha anlaşılır şekildedir. 1000 kelime hazinesine sahiptirler. İki-üç emri arka arkaya yerine getirebilirler. Su köşesi aktivitelerinden hoşlanırlar.

Zihinsel Gelişim Özellikleri Yapılabilecek Aktiviteler

Üç objeyi seçme ve sayma

1         a. Her çocuk için masaya çatal, kaşık, tabak koymalarını isteme

2         b. Bahçeden seçerek üç çiçek toplamasını isteme

3         Dört-altı rengi tanıma ve eşleştirme (önce kırmızı, yeşil, mavi, sarı daha sonra kahverengi, siyah, turuncu, mor)

4         a. Bir daireyi her biri farklı renk olacak şekilde altı eşit parçaya bölme ve çocuktan bu altı rengi seçerek etrafına yerleştirmesini isteme

5         b. Altı tane renkli kutu ve altı tane aynı renkteki fasulye torbaların çocuğa vererek, uygun renkteki fasulye torbasını uygun kutuya fırlatmalarını sağlama

6         c. Bir kutuya 8-10 tane farklı renkte nesne koyarak çocuktan ismi söylenilen renkteki nesneyi bulmasını isteme

§ Merdivenleri tek adımlarla çıkabilir.

§ Tek ayak üzerinde durabilir zıplar;parmak uçlarında yürüme denemeleri yapar.

§ Koşmayı daha iyi becerir;köşeleri rahatlıkla döner,hızını artırabilir ve azaltabilir.Zaman zaman tökezlenir ve düşer.

§ Ayakkabılarını (genellikle ters) giyinbilir;ancak bağcıklarını bağlayamaz.

§ Basit giysileri ğiyiyebilir. ve çıkarabilir.

§ Küpleri üst üste koymada ustalaşmıştır.9-10 küple kale yapabilir.Küpleri yatay kullanma görülür.

§ Su dolu bir bardağı taşıyabilir;suyunu içebilir.Çatalla yemek yemeye başlar.Kaşık kullanmada ustalaşmıştır.

§ Kağıdı yandan katlayabilir.Gösterildiği halde,genllikle köşe katlaması yapamaz.

§ Köşeli,dikey çizgiler çizebilir.Bir insanı normal çizemez.uvarlak çizgilere geçiş görülür.

§ Tuvalet ihtiyacını belirtir.Ancak,zaman zaman,oyuna daldığında ya da bazı geceler,haber verme gecikebilir.

§ Yuvarlak,kare,üçgen şekilleri eşleştirebilir;yerine yerleştirebilir;ancak bu şekilleri çizemez.

§ Özellikle dilde,bu eşleştirme yeteneği belirgindir.Objeleri kolayca sınıflayabilir;tanmlayabilir;kıyaslayabilir.

§ Ana renkleri tanır ve eşleştirebilir.

§ Durmadan soru sorar.

§ Uygun olan ve olmayan davranışlarıyla ilgili tepkileri anlayabilir;bunlara göre kendini yöneltebilir.

§ Koku ve dokunma farklılıklarını ayırt edebilir.

4 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

El becerileri daha gelişmiştir. Daire ve kare şekillerini kopya edebilir. Vücudun baş bölümlerinin bulunduğu resimler çizebilir. Büyük parça "yap-boz"ları yerleştirebilir. Hikayelere başlıklar uydurur ve konuları birbirine bağlar. Blok ve dramatizasyon köşelerinde oynamaktan çok büyük zevk alır. Çok fazla konuşarak yetişkinin sabrını dener.

Zihinsel Gelişim Özellikleri .... Yapılabilecek Aktiviteler

(İki uzun çizgi çizme)

1         a. Çocuklarla uzunluğu hakkında konuştuktan sonra renkli kurdeleleri kesmelerini saglama

2         b. Üç-dört farklı uzunlukta samanı kesme ve onları uzunluklarına göre sıraya koymalarını sağlama

(Dört ve daha fazla sayı sayma)

3         a. Dört fasulye torbasını seçerek, sayarak fırlatmalarını sağlama

4         b. Çocuklardan zıplarken saymalarını isteme

5         c. Yemek zamanı arkadaşlarını saymalarını isteme

6         d. Kutudan dört kurabiyeyi sayarak almalarını isteme

7         e. Meyveyi dört parçaya kesmelerini isteme

8         f. Grup kararlarını oylama ve her oyu gösteren bir grafik yaparak oyları sayma

(Altı rengi isimlendirme ve tanıma )

9         a.Gün boyunca karşılaştığı nesnelerin renklerini tartışma. Örneğin: Kırmızı ışık, yeşil ağaç, sarı muz gibi

10      b. Bir grup nesneyi renklerine göre ayırma, benzer ve farklılıklarını söyleme

1         Koşmada daha güvenlidir.

2         Bir bacak üzerinde daha uzun süre dengede durabilir.Sekemez;bu beceri 5 yaşına doğru görülür.

3         Top yakalamada becerisi artmıştır.El-göz işbirliği gelişmiştir.

4         Elini,yüzünü yıkayabilir.Dişini fırçalar.

5         Kendi başına giyinebilir;düğmelerini ilikleyebilir.Saçını tarar.

6         Ayakkabısını doğru ğiye;bağcıklarını ancak bir süre sonra bağlayabilir.

7         Dökmeden bir kaptan diğerine su boşaltabilir.Bloklarla küpleri kullanarak binalar yapabilir.

8         Diğer çocuklarla yarışmaya girer

9         Paylaşabilir.

10      Öz-yönelim hala yoğun olmakla birlikte başkalarının varlığına ve haklarına bilinçlenme başlamıştır.

11      Büyük küçük kavramları gelişmiştir.Ancak"orta"ölçüyü ayırt edemez.

12      Kağıdı köşeli katlamada hala güçlük çeker,zaman zaman başarır.

13      Objeleri 4 e kadar sayabilir.Az-çok kavramı gelişmeye başlar.

14      Birkaç harf yazabilir.Kitap sayfalarını rahatlıkla,tek tek çevirebilir.

15      Makası kabaca kullanabilir.

16      Masal dinlemeyi sever.Dikkat süresi 10-15 dk ile değişir.

17      Üç tekerlekli bisikleti kullanmada ustalaşmıştır.

18      Ana renklerin isimlerini rahatlıkla kullanır.

19      Eksik çizilmiş resimlerin bir-iki eksiğini görebilir.

20      Üçgen ve kare şekilleri kabaca çizebilir.Artı ve çarpı şekillerini çizebilir.

21      İnsan resmini bir baş ve ona bağlı olarak çıkan iki çizgi ile belirterek çizer.Beden bu çizimde yer almaz.

22      İki-üç kişilik grup oyunlarına katılır.

23      Boyda 5-6cm.lik;kiloda1,5-2.kgr.lık bir artış gösterir.

3 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Büyük ve küçük kas aktivitelerinde daha başarılı, daha fazla kontrole sahiptirler. Daha istekli, ilgili arkadaş canlısı ve daha bağımsızdırlar. Hikaye dinlemek ve tekrarlamaktan hoşlanırlar. Dikkat süreleri hala çok kısadır. Üç ve daha fazla kelime içeren cümleler kurabilirler. Hala hatalı konuşmakla birlikte konuşmalar daha anlaşılır şekildedir. 1000 kelime hazinesine sahiptirler. İki-üç emri arka arkaya yerine getirebilirler. Su köşesi aktivitelerinden hoşlanırlar.

Zihinsel Gelişim Özellikleri Yapılabilecek Aktiviteler

Üç objeyi seçme ve sayma

1         a. Her çocuk için masaya çatal, kaşık, tabak koymalarını isteme

2         b. Bahçeden seçerek üç çiçek toplamasını isteme

3         Dört-altı rengi tanıma ve eşleştirme (önce kırmızı, yeşil, mavi, sarı daha sonra kahverengi, siyah, turuncu, mor)

4         a. Bir daireyi her biri farklı renk olacak şekilde altı eşit parçaya bölme ve çocuktan bu altı rengi seçerek etrafına yerleştirmesini isteme

5         b. Altı tane renkli kutu ve altı tane aynı renkteki fasulye torbaların çocuğa vererek, uygun renkteki fasulye torbasını uygun kutuya fırlatmalarını sağlama

6         c. Bir kutuya 8-10 tane farklı renkte nesne koyarak çocuktan ismi söylenilen renkteki nesneyi bulmasını isteme

§ Merdivenleri tek adımlarla çıkabilir.

§ Tek ayak üzerinde durabilir zıplar;parmak uçlarında yürüme denemeleri yapar.

§ Koşmayı daha iyi becerir;köşeleri rahatlıkla döner,hızını artırabilir ve azaltabilir.Zaman zaman tökezlenir ve düşer.

§ Ayakkabılarını (genellikle ters) giyinbilir;ancak bağcıklarını bağlayamaz.

§ Basit giysileri ğiyiyebilir. ve çıkarabilir.

§ Küpleri üst üste koymada ustalaşmıştır.9-10 küple kale yapabilir.Küpleri yatay kullanma görülür.

§ Su dolu bir bardağı taşıyabilir;suyunu içebilir.Çatalla yemek yemeye başlar.Kaşık kullanmada ustalaşmıştır.

§ Kağıdı yandan katlayabilir.Gösterildiği halde,genllikle köşe katlaması yapamaz.

§ Köşeli,dikey çizgiler çizebilir.Bir insanı normal çizemez.uvarlak çizgilere geçiş görülür.

§ Tuvalet ihtiyacını belirtir.Ancak,zaman zaman,oyuna daldığında ya da bazı geceler,haber verme gecikebilir.

§ Yuvarlak,kare,üçgen şekilleri eşleştirebilir;yerine yerleştirebilir;ancak bu şekilleri çizemez.

§ Özellikle dilde,bu eşleştirme yeteneği belirgindir.Objeleri kolayca sınıflayabilir;tanmlayabilir;kıyaslayabilir.

§ Ana renkleri tanır ve eşleştirebilir.

§ Durmadan soru sorar.

§ Uygun olan ve olmayan davranışlarıyla ilgili tepkileri anlayabilir;bunlara göre kendini yöneltebilir.

§ Koku ve dokunma farklılıklarını ayırt

4 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

El becerileri daha gelişmiştir. Daire ve kare şekillerini kopya edebilir. Vücudun baş bölümlerinin bulunduğu resimler çizebilir. Büyük parça "yap-boz"ları yerleştirebilir. Hikayelere başlıklar uydurur ve konuları birbirine bağlar. Blok ve dramatizasyon köşelerinde oynamaktan çok büyük zevk alır. Çok fazla konuşarak yetişkinin sabrını dener.

Zihinsel Gelişim Özellikleri .... Yapılabilecek Aktiviteler

(İki uzun çizgi çizme)

1         a. Çocuklarla uzunluğu hakkında konuştuktan sonra renkli kurdeleleri kesmelerini saglama

2         b. Üç-dört farklı uzunlukta samanı kesme ve onları uzunluklarına göre sıraya koymalarını sağlama

(Dört ve daha fazla sayı sayma)

3         a. Dört fasulye torbasını seçerek, sayarak fırlatmalarını sağlama

4         b. Çocuklardan zıplarken saymalarını isteme

5         c. Yemek zamanı arkadaşlarını saymalarını isteme

6         d. Kutudan dört kurabiyeyi sayarak almalarını isteme

7         e. Meyveyi dört parçaya kesmelerini isteme

8         f. Grup kararlarını oylama ve her oyu gösteren bir grafik yaparak oyları sayma

(Altı rengi isimlendirme ve tanıma )

9         a.Gün boyunca karşılaştığı nesnelerin renklerini tartışma. Örneğin: Kırmızı ışık, yeşil ağaç, sarı muz gibi

10      b. Bir grup nesneyi renklerine göre ayırma, benzer ve farklılıklarını söyleme

1         Koşmada daha güvenlidir.

2         Bir bacak üzerinde daha uzun süre dengede durabilir.Sekemez;bu beceri 5 yaşına doğru görülür.

3         Top yakalamada becerisi artmıştır.El-göz işbirliği gelişmiştir.

4         Elini,yüzünü yıkayabilir.Dişini fırçalar.

5         Kendi başına giyinebilir;düğmelerini ilikleyebilir.Saçını tarar.

6         Ayakkabısını doğru ğiye;bağcıklarını ancak bir süre sonra bağlayabilir.

7         Dökmeden bir kaptan diğerine su boşaltabilir.Bloklarla küpleri kullanarak binalar yapabilir.

8         Diğer çocuklarla yarışmaya girer

9         Paylaşabilir.

10      Öz-yönelim hala yoğun olmakla birlikte başkalarının varlığına ve haklarına bilinçlenme başlamıştır.

11      Büyük küçük kavramları gelişmiştir.Ancak"orta"ölçüyü ayırt edemez.

12      Kağıdı köşeli katlamada hala güçlük çeker,zaman zaman başarır.

13      Objeleri 4 e kadar sayabilir.Az-çok kavramı gelişmeye başlar.

14      Birkaç harf yazabilir.Kitap sayfalarını rahatlıkla,tek tek çevirebilir.

15      Makası kabaca kullanabilir.

16      Masal dinlemeyi sever.Dikkat süresi 10-15 dk ile değişir.

17      Üç tekerlekli bisikleti kullanmada ustalaşmıştır.

18      Ana renklerin isimlerini rahatlıkla kullanır.

19      Eksik çizilmiş resimlerin bir-iki eksiğini görebilir.

20      Üçgen ve kare şekilleri kabaca çizebilir.Artı ve çarpı şekillerini çizebilir.

21      İnsan resmini bir baş ve ona bağlı olarak çıkan iki çizgi ile belirterek çizer.Beden bu çizimde yer almaz.

22      İki-üç kişilik grup oyunlarına katılır.

23      Boyda 5-6cm.lik;kiloda1,5-2.kgr.lık bir artış gösterir.

5 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİSİM ÖZELLİKLERİ

Motor becerileri daha gelişmekle birlikte harf ve sayıları ters yazabilir. Durmaksızın konuşur ve sorular sorar. Zaman kavramı ile daha fazla ilgilenmeye başlar ve saatin akrep ve yelkovanının temel hareketlerini bilir. İlk, orta ve son gibi pozisyon kavramlarını bilir. Kendi adını yazabilir veya gördüğünde tanıyabilir. Dikkat süreleri artmakla birlikte yetişkine oranla hala çok kısadır. Gerçek ile hayali çok zor ayırt edebilirler.

Zihinsel Gelişim Özellikleri...Yapılabilecek Aktiviteler

(İsmini tanıma)

1         a. Çocukların görünmeyen bir yerlerine adlarını yazma

2         b. Elbise ve ayakkabı dolabına her bir çocuğun adını yazma (çocuk sizi bunu yaparken izlemeli)

3         c. Çalışmalarına isimlerini yazmaları için cesaretlendirme

(Birden yirmiye kadar ezbere sayma)

4         a. Masada çocukları sayma

5         b. Peçeteleri sayma

6         c. Tabakları sayma

7         d. Çocukların karşılaştıkları materyalleri onlarla sayma

(Birden beşe kadar sayıları yazma)

8         a. Sayıları yazmaları için çocuklara kağıt kalem verme

9         b. Tıraş köpüğü vererek çocuğun bunlarla sayıları yazmasını isteme

(İlk, orta ve son pozisyonlarını anlama)

10      A. Hafta içinde ilk, orta ve son kavramını anlamak için temizlik kuyruğunda çocukların yerlerini değiştirme

11      B. Üç araba koyarak ilk, orta ve son hakkında konuşma

1         Koşma,sekme ve atlamada vücut hareketleri tam bir denge içindedir.

2         Küçük kas gelişimi ileri düzeydedir.Kalemi rahatlıkla kullanabilir.

3         Kesme ve yapıştırma etkinliklerine ilgi duyar.

4         Kare ve üçgen şekilleri rahatlıkla kopye edebilir;ancak,baklava biçiminin meyilli kenarlarını çizmede,hala güçlük çeker.

5         Karşılaştırmalar yapabilir.Kendini eleştrebilir.

6         Çevresini denetlemek ister

7         İnsan resmini,baş,bacaklar ve ayaklar olarak çizer.Bedenin bu çizimde yer alması,altıncı yaşa doğru gerçekleşebilir.

8         Objeleri on'a kadar sayabilir.

9         Büyüklük küçüklük kavramlarından sonra"orta""yarım" ve"ikisi arası" kavramlarındada gelişme görülür.

10      Olaylarla zamanı birleştirmeye başlamıştır.Sabah ve akşamı bilir.Televizyonda sevdiği dizinin zamanını hatırlamaya başlar.

11      Bilgi toplayıcı sorular sorar.Kelimelerin anlamlarını öğrenmek ister.

12      Basit kelimeleri,özellikle kendi adını kopye etmek iste;deney fırsatı verildiğinde başarılı olur.

13      Para ile alış veriş yapabilir.

14      Düzen duygusu gelişmiştir.Çevresini denetlemek ister.Ayakkabılarının bağlarını bağlayabilir.

15      Eksik insan ve eşya resimlerini tamamlayabilir.

16      Önceleri olduğu gibi korku ile sık sık sarsılmaz.Kendine ve çevresine güvenir.Gerçek ve hayal arası ayrımı yapmaya başlar.

17      Yaptığı işin görülüp beğenilmesini ister.

18      Sosyal uyum için gerekli daavranışları,çevresinde gördüğü örnekleri taklit ederek,elde eder.

19      Benlik kavranı iyice gelişmiştir.Özdeşleşmek üzere seçtiğibirey gibi hareket etmeye özen gösterir.

20      Boyda 5-6cm.lik;kiloda1,5-2.kgr.lık bir artış gösterir.

0-6 YAŞ GELİŞİM AŞAMALARI

6 YAŞ

6 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Canlı ve coşkulu olduğundan yeni şeylerle yeteneklerini denemeye heveslidir. Bu nedenle yeni denemelere girmeye çok isteklidir. Okuma yazma ve sayıları kullanma yeteneğinin ilk adımlarını atabilir. Fakat öğrendikleri şeyler hala gözlemlediği ve yaptığı şeylere dayalı olup, soyut düşünemezler. Beş yaşa oranla daha titizlikle üçgen çizebilir, kareyi daha doğru biçimde kopya edebilir. Nesnelerdeki benzerlikleri ve farklılıkları söyleyebilir. Ortalama 3000 kelime hazinesine sahiptir. Geçmiş, şimdi ve gelecek zaman kavramları şekillenmeye başlamıştır.

1         Ev içi ve dışı etkinliklerde çok canlıdır.

2         El becerisinin ona sağlıyabileceği olanakları keşvetmiştir.Bloklarla çeşitli yapılar yapar ve oyunlarında bunları kullanır.

3         El işi çalışmalarını severek yapar.Rahatlıkla keser;yapıştırı;katlar ve şekil verebilir.

4         Top ve ip oyunları yaygındır.Erkek çocukların genellikle top,kız çocuklarının ise ip oyunlarını yeğledikleri görülür.

5         Oyunlarda kız-erkek ayrımı görülmeye başlar.Grup oyunlarına istek artmıştır.

6         Çizgileri daha gerçekçidir.Bir insan resmini,baş,gövde,kollar ve bacaklarını belirterek tan çizebilir.

7         Şekilleri tanır eşleştirebilir.Harfleri kopye edebilir;adını yazabilir.

8         Kitapta resim boyamayı ve resim yapmayı sever.

9         Pasif kelime hazinesi ilköğretim için gerekli görülen zenginliğe ulaşmıştır.

10      Kendi görüş açısından sağ ve sol tarafını ayırt edebilir;ancak,diğer bir kişinin sağ ve sol kolunu göstermekte güçlük çeker.

11      Basit alış verişleri rahatlıkla yapabilir;paraları tanır.

12      Geçmiş,şimdi ve gelecek zaman kavramları,kaba bir biçimde,şekillemeye başlamıştır. 2. OKULÖNCESİ EĞİTİMDE FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI 1.Çocuğun zihinsel becerilerinin gelişimine yardımcı olmak a. Bir sorunu algılama ve tanımlayabilme b. Soruna veya çözümüne ilişkin bilgileri edinme ve bu bilgileri belleğinde depolama ve gerektiğinde kullanma. c. Depoladığı bilgileri günlük yaşamda akılcı bir biçimde sorunlarının çözümü için kullanma d. Karşılaştığı sorunlara yeni çözümler bulma; yetersiz çözüm bulduğunda başa dönüp yeniden başlama ve sorunu düzeltme e. Sorunun çözümünde zorlandığında sorundan kaçmayıp, gerçekçi çözümler arama 2. Düşüncelerini rahatça ifade edebilme ve paylaşabilme alışkanlığı kazandırmak. 3. Bilgiyi bulma, toplama ve yararlanma sürecini çocuğa öğreterek, bilimsel bir tutum ve tavır geliştirmek. Araştırmadan sonuca varma genelleyici ve gerçekdışı değerlendirmeler yapma, bilgiyi kaynağından araştırmayıp, kulaktan dolma bilgilerle değerlendirme, olaylara tek bir açıdan bakma gibi bilimsel olmayan tutumlardan uzak tutma. 4. Bağımsız düşünme ve muhakeme yeteneğini geliştirmek. 5. Çocukta çevresinde olup bitenlere karşı duyarlılık kazandırmak. 6. Çocuğa dinleme becerisi kazandırmak. 3. FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE YAPILABİLECEK ETKİNLİKLER Temelde bu etkinlikler üç gruba ayrılır. 3.1. Öğretmenin Başlattığı veya Gerçekleştirdiği Fen Etkinlikleri: Bu etkinlikler önceden öğretmen tarafından ayrıntılı olarak planlanan etkinliklerdir. Öğretmen önceden planlamaya uygun bir biçimde fen köşesine konu ile ilgili araç gereçleri koyar. Ayrıca öğretmen belirlenen konu ile ilgili olarak çocukların meraklarını uyandırmak için, önce kendi sorular sorar, sonra çocukları konu ile ilgili sorular sorması için cesaretlendirir. Örneğin; öğretmen sıcak-soğuk kavramını işlediği bir gün dışarıda çocuklarla kartopu oynarken, ne kadar çok terlediğinden (ısındığından) bahsederek konuya başlayabilir. Sonra çocuklara başka terleyen (ısınan) olup olmadığını sorabilir. Konuya çocukların ilgisini çektikten sonra onlara; - "Soğuk bir günde sıcakladığında nasıl serinleyebilirsin?" diye sorarak çocukların cevaplarını dinler ve tartışabilir. Çocukların da bu konuda sorular sorması için onları cesaretlendirir. Öğretmen daha sonra çocuklarla sınıfa girerek "Sıcak şeyleri nasıl soğutabileceğimizi veya soğuk şeyleri nasıl ısıtabileceğimizi" anlatan deneyler yapabilir. Bu aşamada öğretmen rehber olmak üzere çocukların bireysel veya gruplar halinde denemeler yapmasına izin verir. Onlara sorular sorarak çocukların bilgi edinme süreçlerini kolaylaştırır ve gözlenen değişiklikleri anlamalarını sağlar. Öğretmen bu aşamada çocukların yaşayarak öğrenmelerine olanaklar sağlar ve deney sonrasında bir birleri ile bilgileri paylaşmalarına fırsatlar verir. Çocukların arkadaşları ile bilgileri paylaşmaları bilimsel tavır geliştirmelerinde önemli bir adımdır ve net bir şekilde bilgilerin açığa çıkmasını sağlar. 3.2. Öğrenilen Bilgilerin Diğer Bilgilerle Bütünleşmesi İle İlgili Etkinlikler: Bu etkinlikte öğretmen ön plandadır. Çocuğun edindiği bilgi ve kavramları benzer olaylarla genellemeyi ve varılan sonuçların çocuğun yaşantısındaki olaylarla bağlantısını öğretir. Örneğin; sıcak ve soğuk kavramından sonra öğretmen çocuklarla sıcak günlerde serinlememiz veya soğuk günlerde ısınmamız için neler yapmamız gerektiğini tartışabilir. Bu şekilde çocuk öğrendiği bilgilerle çevresinde denetim kurmaya başlayarak, çevresel beklentileri ve duyarlılığını arttırır. 3.3. Anlık Etkinlikler: Çocuğun günlük yaşamda her an karşılaşabileceği fen ve doğaya ilişkin sorunlar ile bu sorunlara çocukların bulduğu çözüm yollarını kapsar. Bu aşamada öğretmenin duyarlı olması ve çocuklarla birlikteliği önemli bir konudur. Öğretmenin çocukları iyi gözlemlemesi gereklidir. 4. FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN KONULARI a. Çocuğun çevresindeki nesneler. Nesnelerin boyut, renk, şekil, ölçü gibi özellikleri ve nesneler arasındaki benzerlik ve farklılıklar, nesnelerin sınıflandırılması ve sıralandırılması. b. Duyular ve işlevlerine ilişkin bilgiler. c. Bitki ve hayvanlar gibi diğer canlıların özellikleri, canlı ve cansız varlıklar arasındaki temel farklılıklar. d. Dünyamız ve uzayda oluşan olaylar ve özellikleri. 5. FEN ve DOĞA KÖŞESİ Okulöncesi eğitim kurumlarında bir masa veya köşe fen bilgisi çalışmaları için ayrılmalıdır. Bu köşede çocukların doğadan toplayacakları taş, kabuk, böcek, yaprak, çiçek gibi malzemeler sergilenebilir. Çocuklar topladıkları materyallerle çeşitli koleksiyonlar yaparak, bunları biri birleri ile paylaşabilirler. Ayrıca bu köşede çeşitli baklagiller (fasulye, nohut, mercimek gibi) ve tohumlar (arpa, buğday gibi) da bulunur ve çocuklar konulara göre bunlarla farklı çalışmalar yapabilirler. Bu malzemeler köşede kavanozlarda saklanabilir ve çocuklar istediklerinde büyüteç ile bunları inceleme fırsatı bulabilirler. Köşeye işlenecek konuya bağlı olarak resimli kitaplar, afişler, resim bantları konabilir. Örneğin; hayvanlar ünitesi işlenirken köşenin duvarları çocukların görebileceği yükseklikte hayvan afişleri ile süslenebilir, çocukların incelemeleri için köşeye hayvan ansiklopedileri konabilir. Ayrıca köşede çocukların çevreye olan duyarlılıklarını arttırmak için hava grafikleri, sağlığın önemini anlatmak için, boy ve ağırlık grafikleri bulunabilir. Çocuklar bu yolla havadaki değişiklikleri izleyerek,grafiğe kaydedebilirler. 6. FEN KÖŞESİNDE BULUNMASI GEREKEN MALZEMELER n Çocukların toplayıp biriktirebileceği tohum, yaprak, çiçek, böcek gibi malzemeler. n Terazi n Büyüteç n Ölçme kapları n Ölçme kaşıkları n Termometre n Mıknatıs n Saat n Pusula n Mezura, cetvel n Dürbün n Küre n Elektrikli aletler (el feneri, saç kurutma makinesi, piller, teller, ampuller) n Çeşitli mutfak eşyaları (süzgeç, huni, pipet, plastik kaplar ve kovalar) n Un, tuz, şeker, toz boya, tutkal, mum, tebeşir n Balon, naylon torbalar, tahta çubuklar n Fen ve doğa konusu ile ilgili afişler n Bilim kitapları, slaytlar ve slayt makinesi n Bitki çimlendirme kapları n Fasulye, nohut, mercimek gibi değişik baklagiller ve tohumlar n Evcil hayvanlar ve bunlara ait yuvalar 7.FEN ve DOĞA KÖŞESİNİN ÖNEMİ ve YARARLARI Fen ve doğa köşesi çocukların çevrelerini ve doğayı araştırma ve tanımalarına düşündüklerini açıkça ve rahatlıkla ifade edebilmelerine, sorgulama yoluyla meraklarını tatmin etmelerine fırsatlar sağlaması açısından büyük bir öneme sahiptir. 7.1. Fen ve Doğa Köşesinin Çocuklara Kazandırdıkları 1. Fen ve doğa çalışmaları çocuğun zihinsel, dil, sosyal ve motor gelişimlerine katkıda bulunur. 2. Çocuğun çevreye ve doğaya duyarlılığını arttırarak, yeni olumlu tavır ve tutumlar geliştirmesini sağlar. 3. Çocukların ilgi alanlarını genişleterek, etkili düşünmeyi öğretir ve problem çözme yeteneklerini geliştirir. 4. Çocuklar fen ve doğa köşesinde yaptıkları deneylerle basit sonuçlardan genellemelere gidebilirler. 5. Fen ve doğa köşesindeki çalışmalar uygulamaya yönelik çalışmaları olduğundan öğrenilenler çocuklar için daha kalıcı olur. 6. Fen ve doğa köşesinde çocuk başarısızlık endişesi duymadan düşüncelerini rahatlıkla ortaya koyabildiği için çocukta yaratıcılığın gelişmesi açısından da önemlidir. 8. FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE ÖĞRETMENE DÜŞEN GÖREVLER 1. Fen ve doğa etkinliklerini çocuğun gelişim düzeyine uygun seçmelidir. 2. Seçilen deneylerin uygulamalarını önceden yapmalı, kavramların doğruluğunu denetlemeli ve gerekli araç gereçleri eksiksiz olarak hazırlamalıdır. 3. Çocuk bir problemin çözümü için çalışırken öğretmen rehber konumunda olmalı, çocuğu özgür bırakmalı ve deneysel düşünmelerini sağlamak için onları cesaretlendirmelidir. 4. Öğretmen bilimsel bir süreci başlatabilmek için çocuğu cesaretlendirmeli ve teşvik etmelidir. Örneğin; yüzen ve batan cisimlerle ilgili bir deneye başlamadan önce öğretmen çocukların malzeme (tahta parçası, taş, tüy, yaprak gibi) bulmaları için onları teşvik edebilir. 5. Öğretmen çocukların ilgisini konuya çekmek ve onları harekete geçirmek için çocuklara çeşitli sorular sormalıdır. Ancak bu sorular cevapları "Evet" veya "Hayır" olacak şekilde kapalı uçlu sorular olmayıp, onların düşünmelerini ve beyin fırtınası yaşamalarını sağlayacak şekilde açık uçlu olmalıdır. Örneğin; öğretmen "Daha önce hiç kar gördün mü?" yerine "Karın nereden geldiğini düşünüyorsun", "Sence kar nasıl oluşuyor?" gibi sorular sormalı ve bütün cevapları dinleyerek tartışmalıdır. Bu amaçla öğretmen genellikle sorularında "Niçin, nereden, nasıl, ne zaman" gibi soru kelimeleri kullanmalıdır. 6. Öğretmen çocukların yaratıcılıklarının gelişimi amacıyla, tek bir doğru cevap arama yerine, çocuklardan bütün cevapları beklemeli ve çocukların tümünü fikirlerini söylemeleri için cesaretlendirmelidir. 7. Öğretmen deney esnasında çocukların kendi kendilerine doğru cevabı bulmaları için onlara olanaklar yaratmalı ve onları cesaretlendirmelidir. 8. Öğretmen her an esnek olmalı ve beklenilmeyen bir durum olduğunda hemen konuyu çocukların ilgisini çeken yöne kaydırmalı ve tartışma başlatabilmelidir. Örneğin; bir deney esnasında farklı bir alet çocukların ilgisini çektiğinde olayı geçiştirmeyip, çocuklara bunu açıklamalıdır. 9. Öğretmen çocukların yaşadıkları çevreye duyarlı olmalarını sağlamaları açısından onların ilgilerini çevrelerine odaklayabilmelidir. Bu şekilde çocuk çevresinde olup bitenlerin farkında olacak ve duyarlılık kazanacaktır. 10. Çocukların çevrelerindeki dünyayı araştırarak, onlar için faydalı ve zararlı şeyleri fark etmeleri açısından öğretmen yönlendirme yapabilir. Örneğin; öğretmen fen etkinliğinde çocuklara hava, su, toprak gibi kaynakların önemini kavratabilir ve bunların hangi durumlarda insan sağlığına zararlı olabileceklerini tartışarak, çocukta erken yaşta çevre duyarlılığı ve sağlığını koruma bilinci oluşturabilir. 11. Fen etkinlikleri bir gösteri olmayıp, çocukların gözlem yapmaları ve soru sorarak keşfetmeleri üzerinde odaklanmalıdır. 12. Öğretmen fen konuları ile çocukların gerçekdışı korkularının üstesinden gelmesine yardımcı olabilir. Örneğin; gök gürültüsünden korkan çocuklara, bilimsel yolla bunu açıklayabilir. 13. Deney esnasında öğretmen çocukların sordukları soruları veya merak ettiklere konuları cevaplayarak (veya cevabını tartışarak) konunun ve kavramların yanlış anlaşılmasını engellemelidir. Eğer çocuk soru sormuyorsa, öğretmen sorular sorarak çocukların doğru anlayıp anlamadıklarını kontrol edebilir ve yanlış anlamalarını ortadan kaldırabilir. 14. Konu işlerken çocuklar tarafından öğretmenin cevabını bilmediği bir soru sorulduğunda, öğretmen içtenlikle bilmediğini belirterek cevabı çocuklarla birlikte tartışmalıdır. Eğer öğretmen yalan söyler veya çelişkili cevaplar verirse, çocuk bunu fark edebilir ve öğretmenine güveni sarsılabilir. 15. Bazı bilimsel kavramların açıklanmasında öğretmen çocuğun günlük yaşantısında kullandığı kelimelerden ve malzemelerden yararlanmalıdır. Örneğin; doğudaki bir öğretmen renkleri anlatırken "sarı" ile ilgili örnek vermesi gerektiğinde, "limon" yerine "buğday" örneği verdiğinde çocuğun yaşantısı ile daha uygun olabilir.Öğretmen böylece konuyu daha kolay açıklayabilir. 16. Öğretmen çocuğun araştırma ve incelemesi için ona güvenli ve tehlikesiz bir ortam hazırlamalıdır. 9. OKULÖNCESİ EĞİTİMDE FEN BİLGİSİ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 9.1. Deneyler: Bilimde bir gerçeği göstermek için yapılan denemelere "deney" denir. Bir başka deyişle deney, şartları tarafımızdan hazırlanarak doğa olaylarını tekrar etmektir. Okulöncesi eğitiminde fen çalışmaları içinde deney yönteminin kullanılması, çocukların merak ve araştırma duygularının geliştirilmesi, zihinsel yeteneklerini uyarması ve ileri ki okul yaşantısında başarılı olmaları açısından önemli bir konudur. Okulöncesi eğitimde fen çalışmalarında deneyler yapılmasının amacı bilgilerin gösterilerek çocuğa aktarılması olmayıp, çocuğun fen ve doğa ile ilgili olayları yaparak ve yaşayarak etkili bir şekilde öğrenmesidir. 9.1.1. Okulöncesi Çocuklar Açısından Deneyin Önemi ve Yararları 1. Deneyler doğada olup biten olayların küçük çocuklar tarafından daha iyi kavranabilmesi amacıyla yapılır. Bunun için deneylerin çocukların gelişim düzeylerine uygun ve anlayabilecekleri şekilde olmaları gerekmektedir. 2. Deney yaparak olaylar arası bağlantı kuran çocuklar doğaya ve yakın çevrelerine daha fazla duyarlılık kazanabilirler. 3. Deney yöntemi ile dikkat süreleri çok sınırlı olan bu yaş çocukları, farklı uyarıcılar ve nesneler sayesinde dikkatlerini daha uzun bir süre bir konuda toplayabilirler. Çünkü deney ortamı pasif etkinliklere oranla daha hareketli ve daha çekicidir. 4. Deney yaparken çocuklar neden sonuç ilişkisini kurabilirler ve problem çözmeyi öğrenebilirler. 5. Deneyler çocukların büyük ve küçük kas gelişimlerini ve el-göz eşgüdümünü destekleyici etkinliklerdir. 6. Çocuklar deney yaparken birçok yeni kelimeler kazanabilir ve kelime hazineleri gelişebilir. 7. Deney yaparken çocuğun kendisini rahat ifade edebilmesi, başarısızlık endişesi duymadan çalışması, çocukta aldığı sorumluluğu yerine getirme, kurallara uyma, paylaşma ve kendine güven duygularının gelişmesine yardımcı olur. Bütün bunlar dikkate alındığında deney yöntemi çocukların bilişsel, duygusal, psikomotor, dil ve sosyal gelişimleri açısından çok önemlidir. 9.1.2. Deney Seçilirken ve Uygulanırken Göz Önünde Bulundurulması Gereken Konular 1. Deneyler çocukların gelişim düzeylerine uygun olmalı ve onlar için zararlı bir öğe taşımamalıdır. 2. Uzun süreli deneyler çocukların ilgisinin kaybolmasına neden olacağından, sonuçları kısa sürede gözlenebilir deneyler seçilmelidir. 3. Etkili öğrenmeyi sağlamak için çocuklar deneye aktif olarak katılmalıdırlar. 4. Bir günde birden fazla deney yapılmamalıdır. Uzun süreli deneylerde (bitki çimlendirmek gibi) sonucu aldıktan sonra başka bir deneye geçilmelidir. 9.1.3. Deneyde Öğretmenin Rolü ve Dikkat Etmesi Gereken Konular 1. Öğretmen mutlaka deneyi önceden kendisi denemeli ve sonuçlarını almalıdır. 2. Deney önceden planlanmalı ve öğretmen gerekli tüm malzemeleri önceden hazırlamalıdır. 3. Deney sırasında çocuğun bilmediği veya yeni karşılaştığı bir kavram veya kelime geçtiğinde öğretmen bunu açıklamalı ve mümkün olabildiğince tekrarlayarak pekiştirmelidir. 4. Deney sırasında öğretmen ara sıra çocuklara açık uçlu sorular sorarak, anlayıp anlamadıklarını kontrol etmeli ve yanlış anlamaları önlemelidir. 5. Yapılacak deney ve ünite konusu arasındaki bağ çocuklara açıklanmalıdır. 6. Deney ve uygulamada öğretmen çocuğun kendi kendine keşfetmesi için olanaklar yaratmalı ve çocuğun başarı duygusunu tatmasını sağlamalıdır. 7. Çocukların bildikleri olaylardan yola çıkarak, bilmediklerine geçmeli ve çocukların olaylar arasında bağlantı kurmaları için öğretmen sorular sormalı ve tartışmalıdır. 8. Deney sonucu öğretmen pekiştirmek amacıyla, sınıfça tartışmalı ve çocuklara deneyle ilgili sorular yöneltmelidir. 9. Deneyde öğretmen rehber konumunda olup, çocukların aktif katılımlarını sağlamalıdır. Bu şekilde edinilen bilgiler çocuklar için daha kalıcı olur. 9.1.4. Deneyde Öğretmenin Karşılaşabileceği Sorunlar 1. Öğretmen her üniteye uygun deney bulamayabilir. 2. Bazı deneyler tüm çabalara rağmen başarısız sonuçlanabilir. Böyle bir durumda öğretmen doğruyu söylemeli ve hatanın nereden kaynaklanabileceğini ilk adımdan başlayarak kontrol etmelidir. 3. Öğretmen kesin sonuç alacağından emin olmadığı deneyleri çocuklarla birlikte yapmamalıdır. 4. Kalabalık bir sınıfta deneyin uygulanması zor olacağından, konuya bağlı olarak küçük gruplarla çalışılabilir. 9.2. Bitki Yetiştirme: Okul öncesi eğitimde hayatımızda önemli yer tutan bitkilerin nasıl yetiştirildikleri, büyümelerini etkileyen faktörler, büyümelerindeki farklılıklar gibi bitkiler hakkındaki bilgileri çocuklara öğretebilmek için fen bilgisi öğretiminde bazı bitkiler yetiştirilebilir ve bu yolla çocuklara bitkilerin de yaşayan canlı varlıklar olduğu kavratılabilir. Bitki yetiştirme çalışmaları çocuklara gözlem yapma, sınıflandırma, ölçme, tanımlama gibi birçok olanaklar sağlamaktadır. Bu amaçla çocuklar sınıfta saksılarda çim, çiçek, fasulye, patates, havuç gibi bazı bitkiler yetiştirebilirler. Bitki yetiştirmek pahalı bir etkinlik olmayıp, bu amaçla öğretmen yoğurt kutusu, süt kutusu, pasta kalıbı, delinen mutfak eşyaları gibi artık malzemeleri kullanabilir. Uygun olduğu durumlarda, bahçede marul, soğan, maydanoz gibi bitkiler yetiştirilerek, çocukların gözleyerek öğrenmeleri sağlanabilir ve ayrıca bunların bakımı ile ilgili sorumluluklar çocuklara verilebilir. Bu şekilde çocuklar bitkilerin yetişmesini ve bakımını daha yakından inceleyebilir ve öğrenmelerinin daha kalıcı olması sağlanabilir. Bitki köşesi için öğretmen çocukların da yardımıyla; n Bitki ve meyvelerin çekirdeklerini biriktirip, çocuklara bunları tanıtabilir ve uygun olanları yetiştirebilir. n Gerek çocukların evden getirecekleri sebze ve meyveler, gerekse çevreden toplanacak bitki ve çiçeklerle, bitki müzesi hazırlanabilir ve çocuklarla bunlar etiketlenebilir. n Öğretmen çocuklarla çevre gezileri yaparak doğal bitki örtüsünü inceleyebilir. 9.2.1. Bitki Yetiştirme Çalışmalarının Amaçları 1. Çeşitli bitkilerin yetiştirilmesi ile çocukların bitkileri tanımalarını sağlamak ve bilgi edinmelerini kolaylaştırmak. 2. Çocukları değişik ilgi alanlarına yöneltmek. 3. Çocukların olay ve nesneler arasında ilişki kurmalarını sağlamak. 4. Çocukların çevrelerini algılamalarına yardımcı olmak ve çevre duyarlılığı kazandırmak. 5. Çocuklar da akıl yürütme yeteneğini geliştirmek. 6. Problem keşfetme ve çözme yeteneğini kazandırmak. 7. Kavram ve dil gelişimlerine yardımcı olmak. 9.2.2. Bitki Yetiştirme Çalışmalarının Çocuklara Kazandırdıkları 1. Çocuk bitki yetiştirerek, bitkinin yeşermesi için havaya, suya ve ışığa ihtiyaç duyduğunu kavrar. 2. Bazı tohumların yeşermesi ve bitkilerin topraktan çıkması için daha uzun süreye ihtiyaç olduğunu görebilir. Bu yolla farklılık ve benzerlikleri karşılaştırabilir. 3. Doğru sonuçlara ulaşmak için uygun koşulların gerekliliğini kavrayabilir. 9.2.3. Bitki Yetiştirme Çalışmalarında Öğretmenin Rolü 1. Bitki yetiştirme esnasında öğretmenin rolü çocuklara rehberlik etmek, onları gözleyerek desteklemek ve problem çıktığı durumlarda onlara yardım etmektir. 2. Öğretmen mevsim ve çevresel koşulların uygunluğuna göre, sınıf içi veya bahçede çocuklarla bitkiler dikilebilir, çocukların bitkinin yetişmesini gözlemeleri için onları yönlendirebilir ve sorumluluk verebilir. 3. Bitkiler büyürken tohumdan çıkma, ilk yaprak, ilk çiçek, boy uzunluğu gibi özellikler çocuklarla birlikte bir grafik üzerinde kaydedilebilir. Grafik sonuçları çocuklarla incelenerek, farklı yetiştirme koşulları veya farklı bitkiler arasındaki benzerlik ve farklılıklar nedenleri ile tartışılabilir. 4. Bitkiler büyürken çocuklar büyüme şekillerini inceleyebilirler. Örneğin, sarmaşığın tırmanması, bezelye ve fasulyenin sırığa sarılması ve marulun yapraklar halinde büyümesi gibi. 5. Bazı bitkilerin yetiştirilmesinin çok uzun süre aldığı durumlarda, aşama aşama resimleri ve slaytları çekilerek, daha sonra bunlar çocuklarla incelenebilir

Yasemin Aktaş

Etiketler: 0 – 6 YAŞ GELİŞİM DÖNEMLERİ,

  Kategori: Ödevler

  Tarih: 7.3.2011 02:01:03

  Hit: 1205

  Yorum: 0

• 3
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

 * Adınız Soyadınız : 

 * E-Mail Adresiniz : 

 * Yazıyla İlgili Yorumunuz : 

 * Güvenlik Kodu :