CİVA

Sembol: Hg

Atom numarası: 80

Atom ağırlığı: 200.59 gr/mol

Oda koşullarında (25°C 298 K): Gümüşümsü beyaz renkli sıvı ( Sıvı formda bulunan en ağır element olarak bilinir)

Metal

d-blok elementi

Civa metalinin keşfi tam olarak  bilinmemektedir.

Bilinen en önemli minerali zencefre (HgS) dir. 

Civa çok uçucu bir element olduğundan oda sıcaklığında kolayca buharlaşır.  Zehirli bir element olduğu için sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artacağı için tehlike boyutuda artar.

Herhangi bir yüzeye civa döküldüğü zaman üzerine toz kükürt dökülmelidir. Ve oluşan karışım temizlenirken dikkat edilmelidir. 

HgS mineralinin kavrulmasıyla ile HgO elde edilir. Bu oksit bileşiğinin ısıtılması ile de elementel civa elde edilir. 

HgS + O₂ (600°C) à Hg (s) + SO₂ (g) 

HgO  à 2Hg + O₂ (g)  

HgS  bileşiğinin demir ile veya CaO ile indirgenmesi yolu ile de elde edilir. 

HgS + Fe à Hg + FeS 

HgS + 4CaO à 4Hg  + CaSO₄ + 3CaS

CIVA (Hg), Özgül ağırlığı 13,6 gr/cm3, atom numarası 80, atom ağırlığı 200,61 olan ve normal ısıda sıvı halinde bulunan gümüŞ renkli metal. Cıva yalnız ısıtıldığında değil, normal sıcaklıkta da zehirli buhar çıkartır. Cıvanın en önemli minerali sinober (HgS) dir. Termometre, barometre, vakum tulumbaları, cıva buharlı lambalar ve redresörlerde cıva kullanılır. Ayrıca aynaların sırlanmasında, altın ve gümüŞ üretiminde, tıpta tedavi maddesi olarak cıvadan faydalanılır. Cıva elde edilmesi, prensipte civanın 400°C cıvarında buharlaŞtırılarak soğutulması esasına dayanır. Dünya cıva ticareti, sinober cevheri olarak değil,özel olarak imal edilmiş metal Şişeler içinde ve 76 pound olarak yapılır ve üretim miktarı ve rezervler de Şişe olarak ifade edilir.

            İlk üretim (birincil) cıva metalinin % 99,9 derecesinde saf, temiz ve parlak bir görüntüye sahip olması, diğer baz metallerin bünyesinde 1 ppm (part per million)’den az olması istenir ve bu durum da her türlü kullanım alanında ticari iŞlem görür. Daha saf cıvanın elde edilmesi için birkaç kademeli destilasyon işlemine ve elektrolitik rafinasyona tabi tutulması gerekir. 1970’li yıllarda cıva fiyatlarındaki dalgalanmaları önlemek, arz ve talep dengesini sağlamak amacıyla ASSIMER (Assocition of Mercury Producer), Meksika, Cezayir, İtalya, Ispanya ve Yugoslavya’nın katılımıyla kurulmuş, fakat aktif olamamıştır.

PERİYODİK YASA VE CİVA

            Civa oda sıcaklığında sıvıdır.Bu gerçek,kimyacılar için bir sürprizdir.Periyodik çizelgeye göre,civanın katı olmasını bekleriz.12. grupta civanın yukarısında bulunan çinko ve kadmiyum elementlerinin ikisi dekatıdır.Bunların erime noktaları,sırasıyla,419,6 ve 320,9 C dir.Civanın yaklaşık 200C de eriyen yumuşak ve katı bir metal olmasını bekleriz.
            Tahmin yöntemini,civanın bulunduğu altıncı periyottaki komşuları üzerinde yürüttüğümüzü varsayalım.Civanın hemen solunda Pt(Z=78, en=172 C) ve Au(Z=79, en=1064 C)metallerini buluruz.Hemen sağında bulunan iki metal de TI(Z=81,en=303 C) ve Pb(Z=82,en=328 C)'dir.Bu değerlere göre Hg(Z=80) için erime noktasının 300 C'nin üstünde olmasını bekleriz. Buna karşın,-38,86 C olan bir erime noktası gözleriz.

            Civanın oda sıcaklığında sıvı olmasının nedeni biraz gizemlidir ve tam olarak anlaşılmış değildir.Burada,sınırlı bir tartışma kapsamında en geçerli açıklama verilecektir ve bu açıklama tam net olmayan bir kaynaktan (Einstein'in görecelilik kuramından) gelmektedir.Bu kurama göre, hareket halindeki bir taneciğin hızı ışık hızına yaklaşırsa kütlesi artar.Atom numarası büyük olan atomlarda,büyük çekirdek yükünden dolayı,çekirdek yakınlarına kadar gelen elektronlar yüksek hızlara kadar hızlandırılır ve kütleleri artar.
            Dalga mekaniğinde görecelilik etkisinin özellikle s elektronları için geçerli olduğu belirtilmektedir.Çünkü,bu elektronlar,çekirdek dolayında en çok bulunma olasılığına sahip olanlardır.Hızın artması ve böylece elektron kütlesinin artmasıyla birlikte elektronun orbitali küçülmekte ve orbital enerjisi düşmektedir.Hg da,6s elektronlarının düşük enerjileri ve elektron dağılımlarındaki kararlılıktan dolayı,5s² 5p 5d 6s² göre çok zayıflamaktadır.Civa, hemen hemen bir soygaz,bir çeşit soy sıvıya dönüşmektedir.

            s orbitallerinin göreceli büzülmesi tüm ağır metal atomlarında vardır.Ancak,bu etki civada maksimum değerdedir.Z=112,114,116 ve 118 atom numaralı elementler gibi yeni ağır metaller sentezlendikçe kimyacılar,periyodik çizelgeden diğer bazı önemli sapmaları da bulabileceklerdir.

Etiketler: Termometre, barometre, vakum tulumbaları, cıva buharlı lambalar ve redresörlerde cıva kullanılır. Ayrıca aynaların sırlanmasında, altın ve gümüŞ üretiminde, tıpta tedavi maddesi olarak cıvadan faydalanılır. Cıva elde edilmesi, prensipte civanın,

  Kategori: Ödevler

  Tarih: 20.4.2011 16:11:12

  Hit: 1237

  Yorum: 0

• 2
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

 * Adınız Soyadınız : 

 * E-Mail Adresiniz : 

 * Yazıyla İlgili Yorumunuz : 

 * Güvenlik Kodu :