www.kaybandi.com

CANLILARDA EŞEYLİ ÜREME

Özellikleri :       - Yeni birey iki farklı atadan oluşur.

-Gamet adı verilen üreme hücrelerinin birleşmesiyle gerçekleşir.İki gametin birleşmesine döllenme, döllenme sonucu oluşan hücreye zigot denir.

-Yeni bireyler kalıtsal özelliklerini hem anadan hem babadan alır.

-Mayoz bölünme ve döllenme oluşan iki temel olaydır.

-Kalıtsal çeşitliliğe olanak sağlar.

Çeşitleri :

1-İZOGAMİ : Büyüklük ve yapı bakımından aynı olan iki gametin birleşmesidir. Basit bir hücreli yeşil alglerden chlamydomonas, ipliksi yeşil alglerden spirogya ve ulothrixte bulunur.

2-HETEROGAMİ (ANİZOGAMİ) : Gametler şekil ve büyüklükleri birbirinden farklıdır. Mantarlarda ve alglerde görülür.

3-OOGAMİ  : Yumurta denen dişi gamet büyük, bol sitoplazmalı ve hareketsizdir. Sperm denilen erkek gametler ise genellikle küçük, az sitoplazmalı ve hareketlidir. Gelişmiş bitkilerde ve insanlarda görülür.

4-KONJUGASYON : İki birey arasında geçici sitoplazmik köprülerle gen alış  verişinin yapılasıdır. Bazı bakteriler su yosunları ve paramesyumda görülür.

5-PARTENOGENEZ : Yumurta hücresinin döllenmeden bir canlı oluşturmasıdır.Bazı karıncalarda, su pirelerinde, çalı çelirgelerinde, bazı kelebeklerde, bitki bitlerinde ve arılarda görülür.

6-HERMAFRODİTİZM : Basit yapılı bazı hayvanlarda hem dişi organ, hem da erkek üreme organ aynı bireyde bulunur. Böyle organizmalara hermafrodit denir. Parazit yassı kurtlar kendilerini dölleyebilirler. Yer solucanı ve istridye başka bireylerde karşılıklı olarak birbirini döllerler.

                                              ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE EŞEYLİ ÜREME

            Çiçekli bitkilerde üreme organları çiçeklerde bulunur.Hem dişi,hem de erkek üreme organları bir arada bulunan bir çiçeğe  TAM ÇİÇEK (Hermafrodit) denir. Üreme organlarından birini taşıyanlara ise eksik çiçek denir.

ERKEK ORGAN VE POLEN OLUŞUMU

Bir sapçık ile bunun ucundaki başçıktan oluşmuştur. Çiçek tozları başçık içinde oluşur. Başçık içinde dört tane polen kesesi vardır. Polen keseleri içinde binlerce polen ana hücreleri bulunur.

Başçıktan Polen Oluşumu:

Farklı tür bitkilerin polenlerinin dışı , türe has şekillere sahiptir. Aynı şekilde , her türün dişi organının tepeciği de türe has şekle sahiptir. Bu yüzden bir polen , kendi türünün tepeciği üzerinde çimlenir.

DİŞİ ORGAN

Genellikle çiçeğin ortasında bulunur , bir veya daha fazla sayıda olabilir. Dişi organın ovaryumu içinde bir veya daha fazla tohum taslığı bulunur.

Tohum Taslağı İçinde Yumurta Oluşması:

Tohum taslığı içinde 2n kromozomlu makrospor ana hücresi vardır. Bu hücre mitoz ve mayoz hücre bölünmeleri geçirerek yumurta oluşturur.

TOZLAŞMA

Erkek organın tepeciğinde oluşan polenlerin dişi organın tepeciğine taşınmasına tozlaşma denir. Tozlaşma sonucu tohum ve meyve oluşur.

         TOZLAŞMA VE DÖLLENMEDEN SONRA DİŞİ ORGAN KISIMLARINDAN OLUŞAN YAPILAR

1-Yumurtalık (Ovaryum) à meyve

2- Polar (kutup=ikincil) çekirdekler à endosperm

3-Tohum taslağı à tohum

4-Yumurta hücresi à embriyo

5-Tohum taslağının dış dokuları à tohum kabuğu

HAYVANLARDA EŞEYLİ ÜREME

         Eşeyli üreyen bütün hayvanlarda dişi ve erkek gametler ayrı ayrı organlarda oluşur.Erkek gametler (Spermler) testislerde, dişi gametler (yumurtalar) ovaryumlarda oluşur. İlkel yapılı hayvan türlerinde yumurta ve spermler aynı birey tarafından oluşturulur. Böyle organizmalara erselik (Hermafrodit) denilir. Örneğin; hidralar, yer solucanları, süngerler…

İÇ DÖLLENME :

             Spermler dişinin üreme kanalına bırakılır. Ve yumurta döllenmesi dişinin vücudu içinde meydana gelirse buna İÇ DÖLLENME denir.

Özellikleri :

-Döllenme olayı dişi bireyin içinde olur.

-Karada yaşayan hayvanlarda görülür.

-Çiftleşme olayı vardır.

-Çiftleşme organı vardır.

,Döllenme ihtimali yüksektir.

-Döllenme ihtimali yüksek olduğu için gamet sayısı azdır.

DIŞ DÖLLENME :

 Suda yaşayan bir çok hayvan yumurtalarını suya bırakır.Erkekte yumurtalar üzerine spermlerini boşaltır.Ana ve babanın vücudu dışında sperm ve yumurtanın birleşmesi olayına DIŞ DÖLLENME denir.              Kurbağa ve balıklarda üreme sistemleri boşaltım sistemiyle bağlanarak üregenital sistemi oluşturur. Erkeklerin testislerinde oluşan spermler wolf kanalına geçerler. Boşaltım maddeleri de bu kanala verilirler. Dişilerin yumurtalıklarında oluşan yumurtalar kirpikli huniler aracılığıyla müller kanalına girer.Müller kanalı boşaltım kanalı ile ilişkil değildir.

Özellikleri :

-Döllenme olayı suda olur.

-Suda yaşayan hayvanlarda görülür.

-Çiftleşme olayı yoktur.

-Çiftleşme organı yoktur.

-Döllenme ihtimali düşüktür.

-Döllenme ihtimalini arttırmak için gamet sayısı fazladır.

NOT :  “ Balıklar,kurbağalar, sürüngenler ve kuşlar üreme hücrelerini boşaltım maddelerini ve sindirim artıklarını tek açıklık olan kloakla dışarı atarlar. Memeliler ise iki açıklık bulunur. Boşaltım ve üreme artıkları ayrı ayrı açıklıktan dışarı atılır. “

                                                                  MEMELİLERDE  ÜREME

            Memelilerde embriyo amniyon sıvısının ortasında bulunur. Embriyo ile anne uterusu arasında göbek bağı bulunur. Göbek bağının yapısında ; amniyon zarı, körelmiş haldeki allantoyis ve vitellus kesesi ile embriyoya ait atar ve toplar damarlar bulunur. Anneden embriyoya besin ve oksijen geçişi difüzyon  ve aktif taşıma ile olur.             Difüzyonun daha kolay olabilmesi için, koryon zarı yüzeyini genişletmek amacıyla anne uterusu içine parmak şeklinde girintiler yapmıştır. Bu şekilde oluşan embriyonun koryonu, embriyonun atar ve toplardamar kılcalları ile anneye ait uterustaki atar ve toplar damar kılcalların oluşturduğu yapıya  PLASENTA denir.

ERKEK  ÜREME  SİSTEMİ 

            Erkeklerdeki üreme sistemi ; tetisler , erkek eşey organı ve yardımcı bezlerden oluşur. Testisler , spermlerin meydana geldiği bezlerdir. Erkek eşey organı , spermlerin yardımcı bez sıvılarının ve idrarın dışarı atılmasını sağlayan çiftleşme organıdır. Yardımcı bezler , spermlerin içinde hareket ettiği sıvıları üreten bezlerdir. Bunlar ; prostat bezi , serminal keseler ve Cowper bezleridir.     

            Erkekte üreme hücresi spermdir. Spermler karın boşluğu içinde gelişen bir çift testis içinde meydana gelir. Testisler doğumdan önce ya da doğumdan kısa bir süre sonra tstis torbasına geçerler. Testislerin skrotal içine inmesi sperm yapımı için gereklidir. Çünkü spermler vücut sıcaklığında oluşamaz. Henüz hareket ve döllenme özelliği kazanmamış spermler , seminifer tüpçüklerden geçerek rete testis adı verilen kanalcıklar bölgesine arodan da hareket ve döllenme yeteneği kazanacakları epididimis denilen bölgeye geçerler. Her epididimis , vasdeferens denilen bir kanalla testis torbasından çıkararak karın boşluğuna doğru idrar kesesi üzerinden idrar kanalına açılır. 

DİŞİ  ÜREME  SİSTEMİ  VE  HORMONAL  KONTROLÜ

Dişilerde üreme organları yumurtalıklar , döllenme borusu , rahim ve vajinadan oluşur.

Yumurtalıklar , karın boşkuğunun alt tarafında bulunur.

Döllenme borusu , yumurtalıkları rahmin üst kısmına bağlar.

Rahim , karın boşluğunun alt bölgesinde idrar kesesinin arkasındaki kaslı bir yapıdır.

Vajina , döllenmemiş yumurtanın ve döl yatağında yeni oluşan dokuların dışarı atıldığı kanaldır.

MENSTRUAL DÖNGÜ : Dişilerde , yumurtalıklarda ve buna bağlı olarak meydana gelen değişiklere menstrual döngü denir.

Folikül Evresi ( 0-14. gün ) : Yumurtalıklarda pek çok folikül ve bunların içlerinde olgunlaşmamış yumurta hücreleri vardır. Foliküllerden biri gelişerek içi sıvı ile dolar ve foliküldeki yumurta hücresi olgunlaşarak döllenme özelliğine sahip bir yumurta haline gelir.

Ovulasyon Evresi ( 14. gün ) : Olgunlaşan yumurtanın , folikülün yırtılmasıyla yumurtalıklarda atılmasıdır. Atılan yumurta kirpikli huni tarafından yakalanarak döllenme borusuna geçer.

Korpus luteum Evresi ( 14-28. gün ) : Folikül yırtıldığında , folikül hücreleri sarı renkli yağ damlacıkları taşıyan korpus luteum dokusu haline geçer.

Menstruasyon Evresi ( 3-5 gün ) : Yumurtanın döllenmediği durumlarda 14 gün içerisinde korpus luteum bozulur ve progesteron azalır. Böylece rahim iç duvarı parçalanır. Döllenmemiş yumurta doku parçaları bir miktar kanla beraber dışarı atılır. Buna menstrual evre denir.

http://www.ogrencikafe.com

msn : ersinx89@hotmail.com

Etiketler: Gamet adı verilen üreme hücrelerinin birleşmesiyle gerçekleşir.İki gametin birleşmesine döllenme, döllenme sonucu oluşan hücreye zigot denir -Yeni bireyler kalıtsal özelliklerini hem anadan hem babadan alır. -Mayoz bölünme ve döllenme oluşan iki teme,

  Kategori: Ödevler

  Tarih: 20.4.2011 16:09:19

  Hit: 1340

  Yorum: 0

• 3
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

 * Adınız Soyadınız : 

 * E-Mail Adresiniz : 

 * Yazıyla İlgili Yorumunuz : 

 * Güvenlik Kodu :